Μπορεί ο Φιλοποίμην Φίνος να αποτελεί τον πατριάρχη του ελληνικού κινηματογράφου και οι περισσότερες επιτυχημένες ταινίες των δεκαετιών 1950-1970 να έχουν τη σφραγίδα του, ωστόσο αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν και άλλοι παραγωγοί που αγάπησαν τον ελληνικό κινηματογράφο.
Ένας από αυτούς ήταν και ο Γιώργος Ζερβός, ο οποίος υπογράφει την ταινία «Καλωσήλθε το δολάριο», η οποία γυρίστηκε το 1969 και αποτέλεσε την πρώτη έγχρωμη ελληνική ταινία, με επεξεργασία εξ ολοκλήρου στην Ελλάδα.
Η ταινία ήταν βασισμένη στο θεατρικό έργο «Ο 6ος Αμερικανικός στόλος» των Αλέκου Σακελλάριου και Χρήστου Γιαννακόπουλου και σε αυτή πρωταγωνιστούσαν οι Γιώργος Κωνσταντίνου, Νίκη Λινάρδου, Νίκος Φέρμας, Άννα Καλουτά, Σάσα Καστούρα και Τζόλυ Γαρμπή.
Επρόκειτο για μια ιδιαίτερα ακριβή παραγωγή, που κόστισε 5 εκατ. δραχμές, ποσό αστρονομικό για την εποχή και τα δεδομένα του ελληνικού κινηματογράφου. Γι’ αυτό το λόγο η ταινία ήταν συμπαραγωγή της ΑΝΖΕΡΒΟΣ και της ORWO Hellas.
Η ταινία εξελίσσεται στην Τρούμπα της δεκαετίας του 1960, όταν με αφορμή την άφιξη του 6ου Αμερικανικού Στόλου στο λιμάνι του Πειραιά, ο ντροπαλός και αξιοπρεπής λογιστής και καθηγητής Αγγλικών, Φίλιππος Αγγελούτσος (Γιώργος Κωνσταντίνου) θα αναγκαστεί, προκειμένου να συμπληρώσει το πενιχρό εισόδημά του, να δεχτεί την πρόταση της “μαντάμ” Φούλης (Άννα Καλουτά) να παραδώσει μαθήματα Αγγλικών στα κορίτσια του μπαρ Blue Black της Τρούμπας που διευθύνει.
Ο Φίλιππος, ευυπόληπτος υπάλληλος αλλά με μεγάλη ανάγκη των χρημάτων δέχεται. Όταν έρχεται επιτέλους ο στόλος, ο Σταύρος, ιδιοκτήτης του μπαρ (Νίκος Φέρμας), αντιμετωπίζει πρόβλημα στην προσέλκυση των ναυτών στο μαγαζί και απευθύνεται και πάλι στο Φίλιππο για βοήθεια.
Ο τελευταίος, φιλότιμος καθώς είναι, αλλά και δεδομένων των αναγκών που έχει, αποφασίζει να τους βοηθήσει κάνοντας τον διερμηνέα των αμερικανών ναυτών, με στόχο να τους φέρει να διασκεδάσουν στον Blue Black. Ο έρωτας όμως καραδοκεί στο πρόσωπο της Νίκης Λινάρδου, η οποία δουλεύει στο μπαρ και ερωτεύεται με τη σειρά της τον Φίλιππο.
Η πηγή όλων των προβλημάτων του Φίλιππου ωστόσο, είναι τα δύο του αδέλφια, τα οποία δεν εννοούν να δουλέψουν και να τον βοηθήσουν οικονομικά. Στην ταινία πρωταγωνιστούσαν ακόμα οι Σωτήρης Μουστάκας, Κώστας Παπαχρήστου, Ορφέας Ζάχος, Μάκης Δεμίρης, Αλέκος Τζανετάκος κ.α.
Η σκηνοθεσία ήταν του Αλέκου Σακελλάριου, η μουσική του Γιάννη Σπανού, ενώ στο τραγούδι εμφανίζονται η Μπέμπα Μπλανς και ο Ζαν Βασίλη. Η ταινία συμμετείχε εκτός συναγωνισμού στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης το 1967, στην πρώτη της προβολή έκοψε 164.239 εισιτήρια και ήρθε 39η ανάμεσα στις 99 ταινίες της σεζόν.
Ο Λάμπρος Κωνσταντάρας μόλις έχει καταφέρει να γίνει ο απόλυτος πρωταγωνιστής τόσο στο θέατρο όσο και στο σινεμά και οι δύο συγγραφείς Ασημάκης Γιαλαμάς και Κώστας Πρετεντέρης αποφασίζουν να του δώσουν το σενάριο της ταινίας Κάτι Κουρασμένα Παληκάρια.
Έτσι, ο πενηντάρης πια Κωνσταντάρας αποδίδει τον τύπο του μεσήλικα που περνάει κρίση νεότητας και κυνηγάει μικρούλες. Ένα ρόλο που θα επαναλάβει πολλές φορές μέχρι το τέλος της καριέρας του, στο θέατρο, στο σινεμά, αλλά και στην τηλεόραση και θα γίνει ο προσωπικός του μύθος
Με αυτή την ταινία εδραιώνεται ο Χρόνης Εξαρχάκος ως κωμικός του ελληνικού κινηματογράφου. Αξίζει να σημειωθεί ότι το χαρακτηριστικό “χλιμίντρισμα” του Λάμπρου Κωνσταντάρα ήταν ένα εύρημα της μουσικής επιμελήτριας Σοφίας Μιχαλίτση από το ομώνυμο θεατρικό έργο.
Μια από τις πιο διαχρονικές ατάκες του ελληνικού κινηματογράφου ανήκει στον Διονύση Παπαγιαννόπουλο όταν ρωτάει τον Λ. Κωνσταντάρα: “Τη χούφτωσες? Χούφτωσ’ την, χούφτωσ’ την!”
Η Ελλη Λαμπέτη γεννήθηκε στις 13 Απριλίου του 1926 στα Βίλια Αττικής. Το πραγματικό της όνομα ήταν Έλλη Λούκου. Ο παππούς της, γνωστός ως Καπετάν-Σταμάτης, είχε πολεμήσει στο πλευρό του Κολοκοτρώνη, κατά την επανάσταση του 1821. Είχε 6 αδέρφια, εκ των οποίων ένα δίδυμο αδελφό, που πέθανε από φυματίωση το 1941.
Το 1928 η οικογένεια μετακόμισε στην Αθήνα.. Δεκατρία χρόνια αργότερα, η Έλλη έδωσε εξετάσεις στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου, αλλά απορρίφθηκε. Ωστόσο, το ταλέντο της αναγνωρίστηκε από τη Μαρίκα Κοτοπούλη, που την πήρε κοντά της και σύντομα έγινε η αγαπημένη της μαθήτρια (μάλιστα, την αγαπούσε τόσο πολύ και της είχε τόση εμπιστοσύνη, ώστε της επέτρεψε να διαβάσει ακόμη και τις ερωτικές επιστολές που είχε λάβει από τον Ίωνα Δραγούμη στις αρχές του 20ου αιώνα).
Εκείνη ακριβώς τη χρονιά απέκτησε και το νέο της επώνυμο, το οποίο το επέλεξε από το βιβλίο «Αστραπόγιανος» του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Το Φεβρουάριο του ’43, λίγους μήνες μετά το πρωταγωνιστικό της ντεμπούτο στο θέατρο, γνώρισε τον πρώτο (και μεγαλύτερο κατά ομολογία της) έρωτα της ζωής της, τον Θ. Σγουρδέλη, διπλωμάτη και ποιητή που ζούσε μόνιμα στη Γαλλία και βρέθηκε στην Ελλάδα λόγω του πολέμου. Η σχέση τους κράτησε κάτι λιγότερο από 2 χρόνια.
Ο Σγουρδέλης έγραψε για χάρη της μια ποιητική συλλογή με τίτλο “Ατέρμονη πορεία προς τον ήλιο” και προσπάθησε να την απομακρύνει από το θέατρο και να τη στρέψει στη ζωγραφική. Όταν, όμως, ξαναγύρισε στο Παρίσι, εκείνη δεν τον ακολούθησε.
Το καλοκαίρι του 1949 έζησε έναν θυελλώδη έρωτα στο πλευρό του Αλέκου Αλεξανδράκη, έναν έρωτα που διήρκεσε μόλις έξι μήνες (συμπρωταγωνίστησαν και στο θέατρο). Ακολούθησε ο γάμος της με τον Μάριο Πλωρίτη (ο οποίος παρέμεινε αιώνιος φίλος της και στάθηκε δίπλα της μέχρι το τέλος της ζωής της) το 1950, ο οποίος δυστυχώς υπήρξε ατυχής.
Χώρισαν το 1953, όταν γνωρίστηκε με τον Δημήτρη Χορν, με τον οποίο έγραψαν μία από τις πιο λαμπρές σελίδες στην ιστορία του ελληνικού θεάτρου και κινηματογράφου όντας αγαπημένο ζευγάρι στη ζωή και στη σκηνή. Ωστόσο, όχι μόνο δεν παντρεύτηκαν ποτέ, αλλά επιπλέον η Λαμπέτη αναγκάστηκε να κάνει έκτρωση στο παιδί που κυοφορούσε από εκείνον Η σχέση τους έφτασε στο τέλος της το 1959. Δήλωσαν ότι θα ξανασυνεργαστούν σύντομα, κάτι όμως που δεν έγινε ποτέ.
Έως τότε η Έλλη είχε χάσει τη μητέρα της και τρία αδέρφια… Η μόνη αχτίδα σ’ αυτά τα τραγικά χρόνια ήταν η γνωριμία της με τον αμερικανό συγγραφέα Γουέικμαν, ο οποίος υπήρξε ο επόμενος σύζυγός της έως το 1976. Σταθμός στη σχέση τους στάθηκε η προσπάθεια υιοθεσίας που από κοινού (της μικρής Έλίζας), προσπάθεια που δεν ευοδώθηκε, καθώς δικαστική απόφαση την υποχρέωσε να επιστρέψει το παιδί, μετά παρέλευση 4 χρόνων, στους φυσικούς γονείς του.
Η περιπέτεια αυτή της δημιούργησε γενική κατάπτωση και μελαγχολία, που την κράτησε μακριά από το θέατρο. Σημαντική γνωριμία στη ζωή της στάθηκε ο γνωστός ηθοποιός Κώστας Καρράς (έπαιξαν μαζί στο “Θυμήσου τον Σεπτέμβρη”), με τον οποίο η Λαμπέτη ονειρεύτηκε – μάταια- για άλλη μια φορά τον γάμο και την οικογένεια. Εμπόδιο στα σχέδιά της στάθηκε το νεαρό της ηλικίας του και το ότι εκείνος είναι παντρεμένος, κάτι που η ίδια αγνοούσε. Θα μάθει την αλήθεια από τη γνωστή πλέον ηθοποιό Βέρα Κρούσκα, η οποία έκανε τα πρώτα θεατρικά της βήματα στο πλευρό της Λαμπέτη.
Ο καρκίνος κάνει την εμφάνιση της στη ζωή της ηθοποιού το 1969, αφού της στέρησε τις αγαπημένες της αδερφές, τις οποίες έχασε όλες (εκτός από την αδερφή της Αντιγόνη, η οποία έζησε αρκετά χρόνια και μετά τον θάνατο της Έλλης) από καρκίνο του μαστού. Μετά την εγχείρηση (ολική μαστεκτομή) στην οποία υποβλήθηκε στις ΗΠΑ επιστρέφει και προσπαθεί να το ξεπεράσει. Ο καρκίνος έκανε την επανεμφάνισή του μετά από 11 χρόνια, το 1980. Οι μεταστάσεις ήταν συνεχείς.
Οι χημειοθεραπείες στις οποίες υποβλήθηκε έπληξαν τις φωνητικές της χορδές, με αποτέλεσμα σταδιακά να χάσει και τη φωνή της. Η τελευταία παράσταση στην οποία πρωταγωνίστησε στην Αθήνα ήταν τα “Παιδιά ενός κατώτερου Θεού” στον ρόλο της κωφής Σάρα. Στις 3 Σεπτεμβρίου 1983 στις 7.30′ το πρωί άφησε την τελευταία της πνοή στο νοσοκομείο Mount Sinai Hospital των ΗΠΑ, όπου είχε μεταβεί λίγες εβδομάδες πριν.
Στις 5 Σεπτεμβρίου 1983 η σορός της μεταφέρθηκε στην Αθήνα και στις 6 Σεπτεμβρίου 1983 κηδεύτηκε με δημόσια δαπάνη στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Μετά τον θάνατό της, ο κινηματογράφος “Γρανάδα”, που βρίσκεται στη λεωφόρο Αλεξάνδρας 106, μετονομάστηκε και λειτουργεί μέχρι σήμερα ως θέατρο με το όνομα “Λαμπέτη”.
Η πορεία της σε θέατρο και κινηματογράφο:
Πρώτη της θεατρική εμφάνιση το 1942 είναι αυτή στο έργο “Η Χάνελε πάει στον Παράδεισο” του Γκέρχαρντ Χάουπτμαν. Η συνεργασία της με το Θέατρο Τέχνης το διάστημα ’46-’48 είναι αυτή που την καθιερώνει ως εξαίρετη ηθοποιό και κυρίως ως ηθοποιό εξαιρετικής εσωτερικότητας. Ξεχώρισαν οι ερμηνείες της στον “Γυάλινο κόσμο”, στην “Αντιγόνη” και στο πρώτο ανέβασμα του “Ματωμένου Γάμου” στην Ελλάδα, παράσταση για την οποία έγραψε τη γνωστή πλέον μουσική ο Χατζηδάκις.
Ακολούθησαν οι συνεργασίες της με τον θίασο της Κατερίνας (1948) και το Εθνικό Θέατρο (1948). Από το 1949 ανήκει στο θίασο του Κ. Μουσούρη, όπου οι μεγαλύτερες επιτυχίες της ήταν το “Πεγκ καρδούλα μου” και η “Κληρονόμος”, έργα που ξανανέβασε αρχές ’60. Το 1952 συγκροτεί με τον Δημήτρη Χορν και τον Γιώργο Παππά τον θίασο Λαμπέτη – Παππά – Χορν και από το 1956 τον θίασο Λαμπέτη-Χορν. Ανέβασαν με μεγάλη επιτυχία κλασικά έργα, όπως το “Νυφικό κρεβάτι”, “Αριστοκρατικός δρόμος“, “Το παιχνίδι της μοναξιάς” και περιόδευσαν σε Αίγυπτο, Κωνσταντινούπολη και Κύπρο.
Στη μεγάλη οθόνη, υπήρξαν συμπρωταγωνιστές στην «Κάλπικη Λίρα» (1956) του Γιώργου Τζαβέλα. Άλλες κινηματογραφικές επιτυχίες της Έλλης Λαμπέτη, αυτής της περιόδου, είναι το «Κυριακάτικο Ξύπνημα» (1954), «Το κορίτσι με τα μαύρα» (1956) και «Το τελευταίο ψέμα» (1957) του Μιχάλη Κακογιάννη.
Μετά τον χωρισμό της με τον Χορν το 1959, συνέχισε τη θεατρική της πορεία τη δεκαετία ’60 με δικό της θίασο, με μεγαλύτερή της επιτυχία το “Λεωφορείο ο πόθος” (της είχε στείλει και συγχαρητήρια επιστολή ο Σεφέρης) και το “Πέπσι” εμπορικά (έκανε 400 παραστάσεις, αριθμό ρεκόρ για την εποχή). Όμως η πιο ώριμη επαγγελματική δεκαετία της ήταν του’70, παρόλα τα προσωπικά της προβλήματα. Ανέβασε με εξίσου μεγάλη επιτυχία από μιούζικαλ (“Ιρμα”, 1972) μέχρι Τσέχωφ (“Βυσσινοκηπος”, 1974 με Παπαμιχαήλ).
Το 1977 συνεργάστηκε στη “Φθινοπωρινή ιστορία” με τον Μάνο Κατράκη, που επιπλέον τους συνέδεε βαθιά φιλία. Ανεπανάληπτες οι ερμηνείες της στο “Δεσποινίς Μαργαρίτα”, τη “Φιλουμένα Μαρτουράνο” και στα “Μονόπρακτα”. Τελευταία της παρουσία στο Θέατρο ήταν το 1981 στο έργο “Σάρα – Τα παιδιά ενός κατώτερου Θεού” υποδυόμενη με επιτυχία την κωφάλαλη Σάρα.
Και στον ελληνικό κινηματογράφο οι επιτυχίες της δεν ήταν λίγες, ιδιαίτερα στο “Κορίτσι με τα μαύρα”, “Κυριακάτικο ξύπνημα” αλλά και στο “Η Κάλπικη λίρα”. Η Έλλη Λαμπέτη είχε τιμηθεί με το επαμειβόμενο βραβείο Μαρίκας Κοτοπούλη για τη διετία 1949-1951. Για την ερμηνεία της στο “Τελευταίο ψέμα” ήταν υποψήφια για βραβείο BAFTA (British Academy of Film and Television Arts) A’ γυναικείου ρόλου.Γ.Ο
Στα επόμενα χρόνια, η ανυπαρξία ρυθμίσεων για την προστασία του κινηματογράφου αλλά και η άστατη πολιτική κατάσταση της Ελλάδας οδήγησε σε κινηματογραφική κρίση. Η κρίση αυτή αντικατοπτρίστηκε και στο Φεστιβάλ.
Υποχρηματοδοτήσεις, φανατισμοί και απουσία καλλιτεχνικού κριτηρίου οδηγεί σε διασπάσεις και διαμάχες. Ταυτόχρονα ο Εξώστης Β κηρύττει πόλεμο προς κάθε κατεύθυνση εμφανίζοντας δείγματα γήρανσης και φανατισμού που συμβαδίζουν παράλληλα με την διάθεσή του για αλλαγή. Αποκορύφωμα της δράσης του, η κρέμαση ενός σκιάχτρου από το ταβάνι της αίθουσας του Ολύμπιον που συμβόλιζε το θανάτο του ελληνικού κινηματογράφου.
Έπειτα ακολουθούν διαδοχικές αλλαγές και παραιτήσεις προέδρων και μελών των επιτροπών, συζητήσεις όπου οι συντελεστές του φεστιβάλ εντοπίζουν πλήθος προβλημάτων και σιγά – σιγά οδηγούμαστε στην τομή του 1992, όπου το Φεστιβάλ μετονομάζεται σε Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης με διεθνές διαγωνιστικό τμήμα και ελληνικό διαγωνιστικό τμήμα το οποίο και καταργείται μερικά χρόνια μετά. Το Ελληνικό Φεστιβάλ είναι και επισήμως πλέον νεκρό.
Το Διεθνές Φεστιβάλ και οι Κινηματογραφιστές της Ομίχλης
Την θέση του θεσμού που παραπαίει έρχεται να πάρει αυτό που θα εξελιχθεί σε ένα από τα σημαντικότερα φεστιβάλ κινηματογράφου σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ο νέος καλλιτεχνικός διευθυντής των Ανοιχτών Οριζόντων Δημήτρης Εϋπήδης στρέφει το βλέμμα του σε ανεξάρτητες ευρωπαϊκές και διεθνείς παραγωγές, νέους καλλιτέχνες και το φεστιβάλ πλημμυρίζει από πρωτοποριακές ταινίες και τελικά εισάγει μαζικά τέχνη στην Θεσσαλονίκη.
Σε επιστολή του προς το Φεστιβάλ το 1995 ο Κ. Κισλόφσκι αναφέρει «Καταφέρατε να ανακαλύψετε όλες τις ταινίες μου. Κανείς δεν το έκανε μέχρι σήμερα… Ο,τι μένει από την καρδιά μου είναι μαζί σας». Σταδιακά το φεστιβάλ πλαισιώνεται από πλήθος εκδηλώσεων και προσωπικοτήτων και στρέφεται στην ποιότητα. Ανοίγεται σε παραγωγούς και διανομείς. Θεσμοθετούνται τα βραβεία κοινού, εξαπλώνεται στις αποθήκες του λιμανιού, αρχίζουν τα αφιερώματα και το βαλκανικό τμήμα του Φεστιβάλ. Ο χαρακτήρας του πλέον έχει πάρει την σημερινή του μορφή.
Τα προβλήματα, όμως, του ελληνικού κινηματογράφου δεν έχουν λυθεί. Να τα υπενθυμίσουν έρχεται η κίνηση των Κινηματογραφιστών της Ομίχλης μια ομάδας νέων δημιουργών (που θυμίζουν τις αρχές του Εξώστη Β) που αποσχίζεται από την Εταιρία Ελλήνων Σκηνοθετών και η απειλή τους για μποϊκοτάζ (το οποίο και δεν πραγματοποιήθηκε) του φεστιβάλ το 2011 με αιτήματα προστασίας και χρηματοδότησης του ελληνικού σινεμά. Επιπλέον, η σπατάλη χρημάτων στην λαμπερή εποχή του φεστιβάλ (2000-2009) οδήγησε σε διαμαρτυρίες και χρέη ενώ πολλοί συζητάνε για παρασκελισμό των ελληνικών παραγωγών. Η πορεία δεν έχει έρθει στο τέλος της ακόμα.
Αντί Επιλόγου
Αυτό το κείμενο άρχισε με σκοπό μια σύντομη αναδρομή του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και κατέληξε σε ένα μάθημα ιστορίας, πολιτικής και τέχνης της Ελλάδος. Κάθε κεφάλαιο που αναφέρθηκε παραπάνω χρίζει μεγάλης ανάλυσης. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Το Φεστιβάλ το οποίο ξεκίνησε με σκοπό την αποκέντρωση, δηλαδή το περιορισμό την κυριαρχίας της Αθήνας στον κινηματογράφο εξελίχθηκε γρήγορα σε κύριο διαμορφωτή του μέλλοντος του ελληνικού κινηματογράφου αλλά και έναν κοινωνικό καθρέπτη όπου καθρεπτίζονταν οι πολιτικές τάσεις της εποχής.
Στους συντελεστές του, στους κριτικούς και στο κοινό του συναντούμε τους μεγαλύτερους διανοούμενους της ελληνικής ιστορίας. Το κοινό του φεστιβάλ αποτελούταν από τα πιο πρωτοποριακά πνεύματα της εποχής και οι συζητήσεις του φεστιβάλ καθόριζαν και δημιουργούσαν τα νέα ρεύματα του κινηματογράφου. Κάθε φεστιβάλ ήταν μια μικρή μάχη ενάντια στον περιορισμό της τέχνης και μια κραυγή απελευθέρωσης. Μια μικρή ζύμωση του πνεύματος.
Ο Ανδρέας Τύρος, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ) αναφέρθηκε σε παλαιότερες συζητήσεις του φεστιβάλ στις « μνήμες από τον «Εξώστη Β, στην Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών, τις ηρωϊκές εκείνες μέρες του Φεστιβάλ με το νεανικό και ανήσυχο κοινό που καθιέρωνε ή κατακρήμνιζε μια ταινία και τις ζωηρές συζητήσεις να συνεχίζονται μέχρι τις πρωινές ώρες στο διπλανό καφενείο, το ιστορικό Ντορέ». Μια κατάσταση διαφορετική από σήμερα.
Μερικοί από εμάς, ρομαντικοί, νιώθουμε μια νοσταλγία για εκείνη την παθιασμένη περίοδο που όμως σήμερα έχει τελειώσει. Και ίσως ευτυχώς που έχει τελειώσει. Το Φεστιβάλ σήμερα έχει πετύχει πολλά που κάποτε προσπαθούσε. Ποιότητα, διεθνή αναγνώριση, προσφορά τέχνης στο κοινό της Θεσσαλονίκης και σχέσεις με τους καλύτερους σε παγκόσμιο επίπεδο καλλιτέχνες. Και έχει πετύχει σε κάτι που θεωρώ πολύ σημαντικό. Είναι κατά μια έννοια, διαφορετική ίσως των αιτημάτων του Εξώστη Β, Λαϊκό.
Είναι ένα Φεστιβάλ ανοικτό στην πόλη του το οποίο στηρίζεται από τους νέους της πόλης και όχι από μια καλλιτεχνική ελίτ. Έχει ανοίχθει στις αγορές και προωθεί τους νέους καλλιτέχνες με τα τμήματα AGORA, FORUMκαι CROSSROADS. Έχει σκοπό να είναι οικονομικά προσιτό από τους φοιτητές και την πλειονότητα του κόσμου της Θεσσαλονίκης σε αντίθεση παραδείγματος χάρη με το φεστιβάλ των Καννών που σκοπεύει σε μια ανώτερη καλλιτεχνική τάξη.
Όμως απέχει πολύ από το να είναι ιδανικό. Ο ελληνικός κινηματογράφος γνωρίζει μια νέα ακμή, ένα νέο ρεύμα καλλιτεχνών και παραγωγών. Η Θεσσαλονίκη έχει μείνει πολύ πίσω από την Αθήνα σήμερα σε ευκαιρίες και δυνατότητες για τους νέους δημιουργούς οι οποίοι στρέφονται ολοένα και περισσότερο σε ευρωπαϊκά φεστιβάλ καθώς το πολιτιστικό και κοινωνικό έδαφος της Ελλάδος είναι ανεπαρκές. Ένα μεγάλο κομμάτι της διοργάνωσης του ίδιου του Φεστιβάλ πραγματοποιείται σήμερα στην Αθήνα. Είναι κοινή παραδοχή πως η Ελλάδα δεν στηρίζει τους καλλιτέχνες της.
Το Φεστιβάλ όμως πρέπει να το κάνει. Ίσως σήμερα να είναι περισσότερο παθητικό και αποστασιοποιημένο από ότι θα έπρεπε. Ίσως να είναι απαραίτητο να αναβιώσουν οι πολύωρες συζητήσεις με την συμμετοχή των μεγαλύτερων Ελλήνων διανοούμενων. Να γίνει πιο οικείο, πιο οικογενειακό και λιγότερο απρόσωπο. Να είναι ένας χώρος αναφοράς όχι μόνο για προβολές αλλά και για ενεργή συμμετοχή του κοινού και των νέων δημιουργών στην διαμόρφωση της τέχνης.
Ένας χώρος ο οποίος να ανοίγει νέες ευκαιρίες και δρόμους, και να διδάσκει τους νέους σκηνοθέτες. Ίσως ένα νέο ελληνικό διαγωνιστικό τμήμα να συσπειρώσει ξανά τις καλλιτεχνικές δυνάμεις της χώρας. Και όλα αυτά να συμβαίνουν στην Θεσσαλονίκη, να πλαισιώνονται από τους ανθρώπους της και επιτέλους σιγά- σιγά αυτή η πόλη να γνωρίσει μια νέα καλλιτεχνική άνοιξη.
Η Χρυσούλα Ζώκα από τα τέλη της δεκαετίας του ΄40 έλαμψε ως χορεύτρια. Αέρινη, αρχοντική, εντυπωσιακή μάγευε το κοινό με το γοητευτικό παράστημα και την τέχνη της.
Η καριέρα της Ζώκα ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1940 ως μόνιμη παρτενέρ του χορευτή – χορογράφου Μανώλη Καστρινού (1917 – 1979).
Οι δυο τους άφησαν εποχή χορεύοντας σε έργα πρόζας, σε χοροδράματα, αλλά και σε κινηματογραφικές ταινίες της εποχής.
Το 1954, η Ζώκα είχε γνωρίσει τον Γιώργο Φούντα και ο έρωτας υπήρξε κεραυνοβόλος. Λέγεται μάλιστα πως παρ’ όλο που η Ζώκα εκείνον τον καιρό μεγαλουργούσε στο πλάι του Καστρινού, στο ”Ακροπόλ” και σ’ άλλα μεγάλα θέατρα, δέχτηκε να παντρευθεί τον ανερχόμενο τότε ηθοποιό και να συζήσουν σε μία μικρή γκαρσονιέρα. Διόλου τυχαίο που έμειναν μαζί μέχρι το 2010, δηλαδή μέχρι το θάνατο του Φούντα.
Καρπός του γάμου τους ήταν ο γιός τους, Παναγιώτης, το ένα και μοναδικό παιδί για τη Ζώκα και το τρίτο για τον Φούντα, καθώς από τον πρώτο του γάμο είχε ήδη αποκτήσει άλλα δύο παιδιά.
Το 1962 η Χρυσούλα Ζώκα συμμετείχε στην ”Οδό Ονείρων” που παρουσιάστηκε στο θέατρο ”Μετροπόλιταν” σε μουσική και κείμενα Μάνου Χατζιδάκι, σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού, σκηνικά Μίνου Αργυράκη και χορογραφίες Μανώλη Καστρινού.
Τόνοι μελάνι έχουν χυθεί για την παράσταση αυτή, η μουσική και τα τραγούδια της οποίας παραμένουν αγέραστα στο πέρασμα των χρόνων.
Εγώ ας παραθέσω ένα μικρό απόσπασμα από συνέντευξη που είχε παραχωρήσει η ηθοποιός Ζωή Φυτούση για το περιοδικό ”Δίφωνο”, τον Ιούνιο του 2005 – απόσπασμα, στο οποίο μνημονεύεται η χορεύτρια Ζώκα, στενή φίλη της Φυτούση, όπως και των άλλων γυναικών που έπαιζαν στην ”Οδό Ονείρων”: Της Ρένας Βλαχοπούλου, της Νίκης Λεμπέση και της Μάρως Κοντού:
Κάθε μέρα στις πρόβες της ”Οδού Ονείρων”, ο Μάνος καθάριζε και για τα τριάντα – σαράντα παιδιά που δουλεύαμε. Από το να έχουμε όλοι ένα γενναίο γεύμα, μέχρι το ταξί που ναύλωνε ο ίδιος για να μας μεταφέρει από το θέατρο στα σπίτια μας. Μας έβαζε, θυμάμαι, ανά πέντε άτομα στο ταξί και μας καληνύχτιζε ή μάλλον μας καλημέριζε, αφού οι πρόβες τραβούσαν ως το πρωί. Ένα απ’ αυτά τα πρωινά, η Ζώκα η Χρυσούλα που χόρευε στην παράσταση, γύρισε και μού’πε, καθώς ήμασταν στριμωγμένες στο όχημα: ”Πες μου έναν μουσικοσυνθέτη και όχι θεατρώνη που θα έκανε ποτέ το ίδιο”…
Τάδε έφη Ζωή Φυτούση στο ”Δίφωνο” και στον γράφοντα πριν από μία δεκαετία, χωρίς πολλές λεπτομέρειες για το τι ακριβώς έκανε η Ζώκα στην ”Οδό Ονείρων”, πέραν του ό,τι απλά χόρευε. Ευτυχώς ο σκηνοθέτης του λυρικού θεάτρου, Βασίλης Νικολαΐδης, που επιμελήθηκε την επανέκδοση του δίσκου της ”Οδού Ονείρων” σε CD το 2010, μας έδωσε αρκετά περαιτέρω στοιχεία:
Η Χρυσούλα Ζώκα ήταν η ”κυρά” που χόρευε πλάι στο ”νέο” Μανώλη Καστρινό, ενόσω ο Γιώργος Μαρίνος απέδιδε επί σκηνής το ”Όνειρο παιδιών της γειτονιάς”. Στη συνέχεια, η Ζώκα εμφανιζόταν να χορεύει το ”Αερικό” που τραγουδούσε ο Γιώργος Ζωγράφος και που μπήκε ως οργανικό στο δίσκο της ”Οδού Ονείρων” – αν και το ”Αερικό” πέρασε στη δισκογραφία με τη φωνή της Νάνας Μούσχουρη, ως πρώτη επίσημη ηχογράφηση θεωρείται αυτή στη ”Μυθολογία” (1966) με τον Γιώργο Ρωμανό και με ελαφρώς αλλαγμένους τους στίχους του Νίκου Γκάτσου.
Στο ίδιο έργο, σε ένα άλλο σκετς, η Ζώκα υποδύθηκε το ”Άστρο της Ανατολής”, χορεύοντας το ομότιτλο μουσικό θέμα του Χατζιδάκι που αργότερα χρησιμοποιήθηκε στο σάουντρακ της ταινίας ”Τοπ Καπί” και που επίσης έγινε τραγούδι με τους στίχους του Άκου Δασκαλόπουλου (το ”Μαγικό χαλί” που ηχογραφήθηκε με τη Φλέρυ Νταντωνάκη και εντάχθηκε στα ”Λειτουργικά”).
Σε εκείνο το σκετς, η Ρένα Βλαχοπούλου τραγουδούσε το ”Άστρο της Ανατολής” με άλλους στίχους, του Χατζιδάκι, υμνώντας την αγαλμάτινη ομορφιά της χορεύτριας! Δυστυχώς κι αυτό το τραγούδι μπήκε ως οργανικό στο δίσκο της ”Οδού Ονείρων”.
Τα τελευταία χρόνια η Χρυσούλα Ζώκα είχε αποσυρθεί στo σπίτι της βιώνοντας τον πόνο της απώλειας του Γιώργου Φούντα. Χτυπημένη από τον καρκίνο έφυγε από τη ζωή το Πάσχα του 2015, έχοντας δίπλα της τον γιο της, Πάνο. Ήταν 86 ετών, κομψή και ωραία κυρία μέχρι το τέλος.
Η Τζένη Βάνου, κατά κόσμον Ευγενία Βραχνού, μοναδικό αηδόνι του ελληνικού πενταγράμμου, κυριάρχησε για δεκαετίες στο ελαφρό και λαϊκό τραγούδι, χάρη στη μοναδική φωνή της, που προκαλούσε ρίγη και συγκίνηση.
Γεννήθηκε στην Αθήνα και πέρασε δύσκολα παιδικά χρόνια. Ήταν ακόμα μαθήτρια, όταν κάποιος φίλος δημοσιογράφος την άκουσε να τραγουδά και αμέσως την οδήγησε στα «Κυριακάτικα Πρωϊνά», που οργάνωναν ο Γιώργος Οικονομίδης, ο Μίμης Πλέσσας και η Ρένα Ντορ για το ραδιόφωνο. Ενθουσιασμένος τότε ο Πλέσσας με τη φωνή της, την έπεισε να περάσει από ακρόαση στην κρατική ραδιοφωνία. Υπό τη συνοδεία του συνθέτη Γεράσιμου Λαβράνου – ο οποίος και τη «βάφτισε» με το καλλιτεχνικό όνομά της – τραγούδησε με επιτυχία στην ακρόαση και για κάποιο διάστημα την ακούγαμε να τραγουδά στο ραδιόφωνο, με τη συνοδεία στο πιάνο του Κώστα Γιαννίδη. Πολύ σύντομα εντάχθηκε στη μεγάλη ορχήστρα του Μίμη Πλέσσα και τραγούδησε με το δικό της μοναδικό στυλ τραγούδια του ίδιου αλλά και άλλων.
Η πρώτη ζωντανή εμφάνισή της ήταν το 1964 στο Φεστιβάλ Ελαφράς Μουσικής της Θεσσαλονίκης, με το τραγούδι του Μίμη Πλέσσα «Τώρα», το οποίο κατέκτησε και το πρώτο βραβείο. Από εκεί και πέρα έγινε περιζήτητη. Τραγούδησε στις μεγάλες πίστες της Αθήνας ηχογράφησε δίσκους ελαφράς μουσικής ερμηνεύοντας τραγούδια του Μίμη Πλέσσα, του Μίκη Θεοδωράκη, του Γιώργου Μουζάκη, του Κώστα Γιαννίδη, του Ζακ Ιακωβίδη, του Αττίκ, του Αλέκου Χρυσοβέργη, του Τάκη Μουσαφίρη και απέσπασε εξαιρετικές κριτικές, όχι μόνο για τη φωνή της, αλλά και για το ήθος της, τη σοβαρότητά της και την συνέπειά της.
Καθοριστικό ρόλο στην επαγγελματική διαδρομή της έπαιξε και ο κινηματογράφος. Αν και είχαν προηγηθεί δύο συνεργασίες της με τη Φίνος Φιλμ, η ταινία «Λεωφόρος του Μίσους» το 1968, αποτέλεσε σταθμό στην καριέρα της, με τη συγκλονιστική ερμηνεία της στο τραγούδι του Μίμη Πλέσσα «Σ’ αγαπώ», το οποίο και έγινε μεγάλη επιτυχία.
Από το 1970 και μετά, με την προτροπή του Τόλη Βοσκόπουλου, διακρίθηκε και στο λαϊκό τραγούδι, ξεκινώντας με ηχογραφήσεις των δύο τραγουδιών του, το «Αγόρι μου» και το «Σε παρακαλώ σήκω και φύγε» που έγιναν τεράστιες επιτυχίες. Το 1984 πήρε τον χρυσό δίσκο για το λαϊκό τραγούδι του Τάκη Μουσαφίρη το «Τρένο της ζωής». Για τις ερμηνείες της βραβεύτηκε στην Ισπανία, την Πολωνία και την τότε Σοβιετική Ένωση.
Αν και μούσα του Μίμη Πλέσσα, αλλά και άλλων συνθετών, απείχε εδώ και αρκετά χρόνια, από επαγγελματικές εμφανίσεις και από τη δισκογραφία. Η Τζένη Βάνου ήταν γεννημένη τραγουδίστρια, αλλά πάνω απ’ όλα ήταν μια αφοσιωμένη και τρυφερή μάνα και γιαγιά.
Μοναδικός μουσικοσυνθέτης, ο Σταύρος Ξαρχάκος, κατόρθωσε τη δεκαετία του ’60 να κατακτήσει τις καρδιές μας με τα αθάνατα τραγούδια του, και με την εξέλιξή του να προσφέρει μέχρι σήμερα καλλιτεχνικό πλούτο στο γενικότερο χώρο της μουσικής σύνθεσης και της ενορχήστρωσης.
Ασυμβίβαστος σαν καλλιτέχνης και σαν άνθρωπος, ο Σταύρος Ξαρχάκος γεννήθηκε στην Αθήνα στις 14 Μαρτίου 1939. Σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών και δημιούργησε το δικό του προσωπικό στυλ. Αργότερα συνέχισε τις μουσικές σπουδές του στο Παρίσι και στο Julliard School of Music της Νέας Υόρκης.
Στην αρχή της καριέρας του, έγραφε μουσική κυρίως για το θέατρο και το 1962 έγραψε την πρώτη του μουσική για την ταινία της Φίνος Φίλμ «Το Ταξίδι» με την Αλίκη Βουγιουκλάκη. Πρώτη του μεγάλη επιτυχία, και μάλιστα σε ηλικία 24 ετών, ήταν η μουσική που έγραψε για την ταινία του Βασίλη Γεωργιάδη «Τα Κόκκινα Φανάρια» (1963), μια ταινία που έφτασε μέχρι τα Όσκαρ και που του χάρισε διεθνή αναγνώριση.
Όλη τη δεκαετία του ’60 συνέχισε να γράφει μουσική για τον κινηματογράφο, όπως για τις ταινίες «Λόλα» και «Διπλοπενιές», και βραβεύτηκε δυο φορές στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τη μουσική των ταινιών «Κορίτσια στον Ήλιο» και «Ρεμπέτικο».
Τα τραγούδια του «Φτωχολογιά», «Βάλε κι άλλο πιάτο στο τραπέζι», «Σαββατόβραδο στην Καισαριανή», «Παράπονο», «Άπονη Ζωή», και πολλά άλλα ακόμα, σε συνδυασμό με τους στίχους του Λευτέρη Παπαδόπουλου και ερμηνευμένα από τους καλύτερους τραγουδιστές της εποχής, γίνονται μεγάλες επιτυχίες, αγαπιούνται από όλους τους Έλληνες και παραμένουν διαχρονικά.
Προς το τέλος της δεκαετίας του ΄60 επικεντρώθηκε στην κλασική μουσική, έγραψε κοντσέρτα και συμφωνικά έργα, και γι’ αυτό συνέχισε τις σπουδές του στη Νέα Υόρκη και στο Παρίσι. Στις αρχές της δεκαετίας του ’70, εργάστηκε για αρκετό καιρό, πλάι στον Λέοναρντ Μπερνστάιν.
Όταν το 1972 επέστρεψε στην Ελλάδα έγραψε τη μουσική για τη θρυλική θεατρική παράσταση του θιάσου Καρέζη-Καζάκου «Το Μεγάλο μας Τσίρκο», του Ιάκωβου Καμπανέλλη, με τραγούδια που ερμήνευε ο αξέχαστος Νίκος Ξυλούρης.
Συνολικά ο Σταύρος Ξαρχάκος έχει συνθέσει την μουσική σε περισσότερους από 40 δίσκους, έχει γράψει την μουσική για πάνω από 20 ταινίες και 15 τηλεοπτικές παραγωγές, αλλά και για διεθνή μπαλέτα και αρχαίες τραγωδίες. Το 1994 ανακηρύχθηκε Διδάκτωρ Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Adelphi της Νέας Υόρκης, ενώ το 1995 ανέλαβε την καλλιτεχνική διεύθυνση της Κρατικής Ορχήστρας Ελληνικής Μουσικής.
Εκτός από διάσημος συνθέτης, θεωρείται και σπουδαίος ενορχηστρωτής, με πιο πρόσφατη δουλειά του τον δίσκο “Ερημιά” του Μίκη Θεοδωράκη και του Λευτέρη Παπαδόπουλου. Τελευταία του δουλειά ήταν το 2011 που διεύθυνε την 12μελή Κρατική Ορχήστρα Ελληνικής Μουσικής με έργα των Θεοδωράκη, Χατζιδάκι κ.α., στο Παλλάς. Πέρα από τις καλλιτεχνικές του δραστηριότητες, έχει ασχοληθεί και με τα κοινά, θέτοντας πάντα τους δικούς του όρους.
Έχει διατελέσει Δημοτικός Σύμβουλος και Αντιδήμαρχος Πολιτισμού, στο Δήμο Αθηναίων, βουλευτής και Ευρωβουλευτής (1991-2004).
Η Πόλυ Πάνου ήταν Ελληνίδα τραγουδίστρια, μία από τις σημαντικότερες φωνές του λαϊκού τραγουδιού.
Η Πολυτίμη Κολιοπάνου, όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, γεννήθηκε στην Αθήνα στις 28 Οκτωβρίου 1940, αλλά μεγάλωσε στην Πάτρα. «Νονός» του καλλιτεχνικού της ονόματος ήταν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, ο άνθρωπος που την ανακάλυψε στην Πάτρα και έμελλε να της αλλάξει τη ζωή.
Η σχέση της με το λαϊκό τραγούδι ξεκινά από τα μικράτα της. Μαθήτρια του δημοτικού ακόμη, κάνει σκασιαρχείο από το σχολείο και πηγαίνει στα Ψηλαλώνια της Πάτρας, για να ακούσει τα καινούργια τραγούδια της εποχής. Δεκάχρονη παιδούλα εντυπωσιάζει με τις φωνητικές της ικανότητες, όταν στο μαγαζί όπου εμφανιζόταν ο Σταύρος Τζουανάκος, ανεβαίνει στο πάλκο και τραγουδά τη Συλβάνα του Μανώλη Χιώτη.
ΗΠόλυ Πάνου.
Αργότερα, κρυφά από τους γονείς της, η Πόλυ Πάνου συμμετέχει σ’ ένα διαγωνισμό ταλέντων της πόλης, στον οποίο τραγουδά τη Μητέρα του Φώτη Πολυμέρη και διακρίνεται ανάμεσα σε 260 παιδιά, παίρνοντας το πρώτο βραβείο. Οι εφημερίδες τότε γράφουν για τη «μικρή Πατρινοπούλα, το παιδί θαύμα που πήρε το πρώτο βραβείο».
Ένα χρόνο μετά από το διαγωνισμό, η Πόλυ Πάνου βρίσκεται στην Πάτρα για εμφανίσεις ο νεαρός τότε και ταλαντούχος Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Έψαχνε εναγωνίως για νέα τραγουδίστρια, αφού η τραγουδίστρια του συγκροτήματός του, τους είχε εγκαταλείψει. Τότε, τυχαία σ’ ένα κουρείο της γειτονιάς της, έμαθε για τη μικρή Πολυτίμη με το «χρυσό λαρύγγι», όπως την αποκαλούσε και ο ίδιος αργότερα. Τη βρήκε, την άκουσε να τραγουδά τα «βαριά» του Τζουανάκου και τα «ελαφρά» του Πολυμέρη και αμέσως της ζήτησε να τον ακολουθήσει.
Ταξίδεψαν μαζί στη Πάτρα, στο Αγρίνιο και μετά στην Αθήνα, στα δισκογραφικά στούντιο της Κολούμπια, πάντα με τη συνοδεία της μητέρας της και παρά την αντίθετη γνώμη του πατέρα της. Οι άνθρωποι της δισκογραφικής εταιρείας εντυπωσιάστηκαν από τη σπάνια φωνή της κι ένας από τους παραγωγούς αναφώνησε: «Γρηγόρη μου, μού ‘φερες μια Βέμπο του λαϊκού τραγουδιού!».
Το πρώτο τραγούδι που ηχογράφησε, το έγραψε ο Μπιθικώτσης και είχε τίτλο Πήρα τη στράτα την κακιά (1952). Ακολούθησε το Να πας να πεις της μάνας μου (1956) του Γιώργου Ζαμπέτα. Η σημαντική αυτή ερμηνεύτρια τραγούδησε πολλά από τα καινούργια τραγούδια όλων των κορυφαίων λαϊκών συνθετών της δεκαετίας του ’50. Ο Βασίλης Τσιτσάνης, ο Απόστολος Καλδάρας, ο Γιώργος Μητσάκης, ο Θόδωρος Δερβενιώτης και ο Μπάμπης Μπακάλης θα της γράψουν τα καινούργια τραγούδια, με τα οποία θα αναδειχτεί στη δισκογραφία και στο πάλκο.
Πολλά απ’ αυτά θ’ αντέξουν να τραγουδιούνται μέχρι και σήμερα, όπως τα Μες στην πολλή σκοτούρα μου, Τα λιμάνια και Παίξε Χρήστο το μπουζούκι του Βασίλη Τσιτσάνη, Φέρτε μια κούπα με κρασί, Ό,τι βρέξει ας κατεβάσει, Άσε πρώτα να ξεχάσω και Τα αδέλφια δε χωρίζουνε του Απόστολου Καλδάρα, Σβήσε το φως να κοιμηθούμε του Γιάννη Παπαϊωάννου, Πάρε το δαχτυλίδι μου και Καυγαδάκι του Γιώργου Μητσάκη, Άλλα μου λεν τα μάτια σου και Ένα σφάλμα έκανα του Θόδωρου Δερβενιώτη, Εσένα δε σου άξιζε αγάπη του Γιάννη Καραμπεσίνη.
Η Πόλυ Πάνου ήταν η πρώτη που τραγούδησε τα Παιδιά του Πειραιά, που αργότερα έγινε μεγάλη επιτυχία και ήταν ο ίδιος ο Χατζιδάκις που την κάλεσε στο τηλέφωνο και της είπε: «Έχω, Πόλυ, γραμμένο ένα τραγούδι για σένα». Από το 1966 έως το 1972 ασχολήθηκε και επιχειρηματικά με τη δισκογραφία, δημιουργώντας με τον Πάνο Γαβαλά την εταιρεία Βεντέτα.
Η Πόλυ Πάνου έφυγε από τη ζωή στις 27 Σεπτεμβρίου 2013, σε ηλικία 72 ετών. Το τελευταίο διάστημα της ζωής της αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας, λόγω της χρόνιας αποφρακτικής πνευμονοπάθειας από την οποία έπασχε και νοσηλευόταν σε νοσοκομείο της Αθήνας.
Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου (Ευάγγελος Οδυσσέας Παπαθανασίου) είναι Έλληνας μουσικός διεθνούς φήμης, γνωστός διεθνώς ως Vangelis. Έχει επηρεάσει την ανάπτυξη διαφορετικών μουσικών ειδών, ενώ θεωρείται πρωτεργάτης του ηλεκτρονικού ήχου.
Είναι βραβευμένος με Όσκαρ για την μουσική στην ταινία Οι Δρόμοι της Φωτιάς το 1982. Επίσης έχει επενδύσει μουσικά πλήθος άλλων κινηματογραφικών ταινιών όπως: Blade Runner, 1492: Χριστόφορος Κολόμβος, Αλέξανδρος, Ελ Γκρέκο κ.α. Έχει συνεργαστεί με τον Ντέμη Ρούσο, την Ειρήνη Παππά, και τον Γιον Άντερσον. Το 1997 σκηνοθέτησε την τελετή έναρξης του 6ου Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Ανοιχτού Στίβου της IAAF που πραγματοποιήθηκε στο Παναθηναϊκό Στάδιο της Αθήνας, Tο έργο του Μυθωδία επελέγη από τη ΝΑΣΑ ως η επίσημη μουσική για την αποστολή της: 2001 Οδύσσεια στον Άρη. Ενώ το 2002 δημιούργησε την επίσημη μουσική για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 2002 στις χώρες Κορέα – Ιαπωνία.
Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου 1943 στην Αγριά Βόλου. Ξεκίνησε να συνθέτει από την ηλικία των τεσσάρων ετών, ενώ έδωσε την πρώτη του δημόσια παράσταση στην ηλικία των έξι, χωρίς να έχει καμία μουσική εκπαίδευση. Ήταν αυτοδίδακτος παρά τις πιέσεις των γονιών του, αλλά και των δασκάλων του, που τον προέτρεπαν να κάνει μαθήματα μουσικής. Ωστόσο, σπούδασε κλασική μουσική, ζωγραφική και σκηνοθεσία στην Ακαδημία Καλών Τεχνών στην Αθήνα.
Συμμετοχή σε συγκροτήματα
Στις αρχές της δεκαετίας του 60′ κάνει τα πρώτα του βήματα στη μουσική με τη συμμετοχή του στο συγκρότημα Forminx, αφήνοντας το ανεξίτηλο χρώμα του στην Ελληνική ποπ κουλτούρα. Το όχημα για την επιτυχία του συγκροτήματος ήταν το τραγούδι Jeronimo Yanka που σημείωσε τεράστια επιτυχία καθώς το 45άρη άλμπουμ έγινε χρυσό την πρώτη εβδομάδα. Το 1968 θέλοντας να ανοίξει τα φτερά του μετακομίζει στο Παρίσι και μαζί με τον Έλληνα καλλιτέχνη Ντέμη Ρούσο δημιουργεί τους Aphrodite’s Child. Το επιτυχημένο διπλό άλμπουμ με τον τίτλο 666 θεωρείται ότι του έδωσε ώθηση για την αρχή μιας διεθνούς καριέρας. Ενώ αποτελούσε ακόμα μέλος των Aphrodite’s Child, άρχισε δειλά να ασχολείται και με διαφορετικά πράγματα. Η αρχή έγινε το 1970 όταν έγραψε την μουσική για μία ταινία του Χένρι Χάπιερ. Ακολουθεί ένα ακουστικό ντοκιμαντέρ επηρεασμένο από της φοιτητικές εξεγέρσεις στο Παρίσι του 1968. Το 1973 θα ξεκινήσει μία επιτυχημένη συνεργασία με τον σκηνοθέτη Φρέντερικ Ροσίφ για μία σειρά ντοκιμαντέρ για την άγρια φύση, ενώ λίγο προτού μεταβεί στο Λονδίνο θα κυκλοφορήσει έναν προσωπικό δίσκο με τίτλο Earth.
Σόλο καριέρα
Το 1975 αφήνει τους Aphrodite’s Child για να εγκατασταθεί στο Λονδίνο. Εκεί πραγματοποιεί το όνειρο του δημιουργώντας υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις μουσικών ηχογραφήσεων, τα Nemo studios. Πλέον ο Βαγγέλης Παπαθανασίου είχε όλα τα εργαλεία για να μεγαλουργήσει. Δεν θα αργήσει να έρθει η πρώτη συλλογή στο νέο στούντιο με τίτλο Heaven and Hell (1975) ενώ Θα ακολουθήσουν και άλλα επιτυχημένα άλμπουμ, όπως το Albedo 0.3 (1976), το Spiral (1977) για το οποίο βραβεύτηκε με το διεθνές βραβείο MIDEM Instrumental, το Beaubourg (1978) και το China (1979). Πλέον η καριέρα του Βαγγέλη Παπαθανασίου έχει εκτοξευθεί και το μουσικό ταλέντο του έχει αναγνωριστεί παγκοσμίως.
Το 1978 συνεργάζεται με την Ελληνίδα ηθοποιό Ειρήνη Παππά στον άλμπουμ με τίτλο Ωδές που περιείχε παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια, ενώ το 1986 συνεργάζονται εκ νέου στο άλμπουμ Ραψωδίες. Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου δημιουργεί παράλληλα άλλη μία μεγάλη συνεργασία, με τον Γιον Άντερσον σε τέσσερα άλμπουμ, το Short Stories (1978), το The Friends of Mr Cairo (1981), το Private Collection (1983) και το Page of Life (1991).
Συνθέσεις για Κινηματογραφικές ταινίες
Ένα μεγάλο μέρος των συνθέσεων του Παπαθανασίου δημιουργήθηκαν για να πλαισιώσουν κινηματογραφικές Παραγωγές ως σάουντρακ. Κορυφαίο σάουντρακ θεωρείται το Οι Δρόμοι της Φωτιάς (Chariots of Fire) για την ομώνυμη ταινία του 1981 η οποία απέσπασε το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού το 1982. Η ταινία εξιστορούσε την αξιοθαύμαστη προσπάθεια τριών Βρετανών δρομέων στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1924 στο Παρίσι. Ο Παπαθανασίου έχει γράψει μουσική σε συνολικά 15 ταινίες, ανάμεσα στις οποίες οι Ο Αγνοούμενος (Missing, 1982) του Έλληνα σκηνοθέτη Κώστα Γαβρά, Blade Runner (Μπλέιντ ράνερ, 1982) ταινία επιστημονικής φαντασίας του Ρίντλεϊ Σκοτ, Η ανταρσία του Μπάουντυ (1984) του Ρότζερ Ντόναλτσον, 1492: Χριστόφορος Κολόμβος (1492 – Conquest of Paradise, 1992) για το οποίο απέσπασε το βραβείο Echo Awards αλλά και το βραβείο του Χρυσού Λέοντα, Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα (Bitter Moon, 1992) του Ρόμαν Πολάνσκι, Αλέξανδρος του Όλιβερ Στόουν και Ελ Γκρέκο (2007) του Γιάννη Σμαραγδή.
Μουσική για το διάστημα
Η εξερεύνηση του διαστήματος τον ενθουσίαζε από τα πρώτα του παιδικά χρόνια όπως έχει δηλώσει και ο ίδιος. Ένα μεγάλο μέρος από τα έργα του είναι αφιερωμένο σε αυτό, ενώ διαχρονικά οι κορυφαίοι διαστημικοί οργανισμοί τον εμπιστεύτηκαν για να μελοποιήσει τις επιτυχίες τους.
Η πρώτη του γνωριμία με τον κόσμο του διαστήματος έγινε το 1980 όταν ξεκίνησε να προβάλλεται η αμερικανική τηλεοπτική σειρά Cosmos: A Personal Voyage του Καρλ Σαγκάν που είχε ως κύριο θέμα τη θέση του ανθρώπου στο σύμπαν και την ύπαρξη εξωγήινης ζωής. Η μουσική επένδυση των επεισοδίων δημιουργήθηκε από τον Βαγγέλη Παπαθανασίου, ενώ η σειρά απέσπασε βραβείο Emmy και προβλήθηκε σε 500 εκατομμύρια τηλεθεατές σε 60 χώρες.
Το καλοκαίρι του 2001 ο Παπαθανασίου παρουσίασε το έργο Μυθωδία στους στύλους του ολυμπίου Διός. Η μουσική του έργου δημιουργήθηκε ώστε να συνοδεύσει τη διαστημική αποστολή της ΝΑΣΑ 2001: Οδύσσεια στον Άρη. Ήταν μία φαντασμαγορική μουσική παράσταση, κατά τη διάρκεια της οποίας προβάλλονταν με ειδικά οπτικά εφέ απεικονίσεις κυρίως από θεούς της αρχαίας Ελλάδας και διαστημικές εικόνες της ΝΑΣΑ. Τα σολιστικά μέρη του έργου ερμήνευσαν οι σοπράνο Τζέσι Νόρμαν και Κάθλιν Μπατλ. Επίσης συμμετείχε η Μητροπολιτική Ορχήστρα του Λονδίνου, 120μελής χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής ενώ ο ίδιος ο συνθέτης χειριζόταν τα πλήκτρα. Το έργο προβλήθηκε τηλεοπτικά σε όλο τον πλανήτη ενώ υπήρχαν γιγαντοοθόνες και στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Μετά το τέλος της μουσικής παράστασης η γαλλική κυβέρνηση, την οποία εκπροσώπησε ο υπουργός παιδείας Ζακ Λανγκ, απένειμε στον Βαγγέλη Παπαθανασίου τον τίτλο του Τάγματος της Λεγεώνας της Τιμής σε μία τελετή που έλαβε χώρα στο περιστύλιο του Ζαππείου.
Δύο χρόνια αργότερα η ΝΑΣΑ θα τιμήσει τον Βαγγέλη Παπαθανασίου με το μετάλλιο δημόσιας συνεισφοράς σε αναγνώριση εξαιρετικής συνεισφοράς στο όραμα της, Το βραβείο αποτελεί την υψηλότερη τιμή από τον Αμερικανικό οργανισμό για μη κυβερνητικά πρόσωπα.
Το 2013 η ΝΑΣΑ υιοθετεί για δεύτερη φορά τη μουσική του Βαγγέλη Παπαθανασίου, με ένα πρωτότυπο μουσικό έργο που δημιουργήθηκε για να πλαισιώσει το βίντεο από την αποστολή Ήρα (Τζούνο), που απεικονίζει συγχρόνως την κίνηση της Γης και της σελήνης μαζί για πρώτη φορά. Το βίντεο απαθανατίστηκε κατά τη διάρκεια της αποστολής καθ’ οδόν για το σύστημα του πλανήτη Δία.
Τον Νοέμβριο του 2014 ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) πρότεινε στον Έλληνα μουσικοσυνθέτη να συνθέσει την μουσική για την πρώτη ιστορική προσεδάφιση σε κομήτη. Εκείνος ανταποκρινόμενος συνέθεσε μια μουσική τριλογία (Άφιξη, Το ταξίδι του Philae και Το βαλς του Ροζέτα) η οποία παρουσιάστηκε από τον ESA μετά την επιτυχημένη προσεδάφιση του σκάφους Ροζέτα στον κομήτη 67P.
Ως φόρο τιμής στην μουσική του προσφορά αλλά και στην αγάπη του για το διάστημα το Minor Planet Center της Διεθνούς Αστρονομικής Ένωσης το 1995 έδωσε το όνομά του Βαγγέλη Παπαθανασίου στον Αστεροειδή της Κύριας Ζώνης 6354. Πλέον ονομάζεται 6354 Vangelis.
Διάφορες μουσικές δημιουργίες
1982 Δημιουργεί το ηχητικό σήμα των ειδήσεων της ΕΡΤ , το οποίο συνέχιζε να ακούγεται στα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων μέχρι και το 2013, ενώ από το 2013 μέχρι και το 2015 ακουγόταν στο δελτίο ειδήσεων της ERTOpen.
1991 Αναλαμβάνει τη μουσική για τα ντοκιμαντέρ του παγκοσμίου φήμης ωκεανογράφου Ζακ-Υβ Κουστώ.
1998 Γράφει το άλμπουμ Φόρος Τιμής Στον Γκρέκο, τα έσοδα του οποίου διατέθηκαν για την ενίσχυση της εκστρατείας της εθνικής πινακοθήκης για την απόκτηση του πίνακα του Ελ Γκρέκο Άγιος Πέτρος.
1999 Συνθέτει τη μουσική που συνόδευσε την παρουσίαση του επίσημου εμβλήματος των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, ενώ δημιουργεί και τη μουσική για την τελετή παράδοσης την ολυμπιακής φλόγας τόσο στο Σύδνεϋ όσο και από το Σύδνεϋ στην Αθήνα.
2002 Δημιουργεί την μουσική για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 2002 που πραγματοποιήθηκε στις Ιαπωνία και Κορέα.
Θέατρο
Αξιοσημείωτη είναι η προσφορά του Βαγγέλη Παπαθανασίου και στο θέατρο. Το 1983 δημιούργησε τη μουσική για τη παράσταση του Μιχάλη Κακογιάννη, Ηλέκτρα στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου, με πρωταγωνίστρια την Ειρήνη Παππά. Επίσης έχει συνεργαστεί με τα Βασιλικά μπαλέτα, καθώς δημιούργησε την μουσική για τρία έργα, Το R B Sque (1980) που παρουσιάστηκε στο Βασιλικό Θέατρο Drury Lane, Το Φρανκενστάιν (1985) και το Η Πεντάμορφη και το Τέρας (1986).
Άλλα έργα
Το ενδιαφέρον του για τις τέχνες δεν περιοριζόταν μόνο στη σύνθεση μουσικής. Το 1997 έκανε την πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα, καθώς σχεδίασε και διηύθυνε εξ ολοκλήρου την τελετή έναρξης του 6ου Παγκόσμιου Πρωταθλήματος Ανοιχτού Στίβου της IAAF που πραγματοποιήθηκε στο Παναθηναϊκό της Αθήνας.
Το 2003 αποκάλυψε την ικανότητα του στη ζωγραφική παρουσιάζοντας 70 δικά του έργα ζωγραφικής στα πλαίσια της Βαλένσια Μπιενάλ στην Ισπανία. Μετά την επιτυχία της έκθεσης Vangelis Pintura, τα έργα του εκθέτονται σε σημαντικές γκαλερί σε όλο τον κόσμο. Την ίδια χρονιά ο Παπαθανασίου παρουσίασε επίσης ένα βιβλίο που περιέχει μερικά από τα ωραιότερα έργα του, με τίτλο Vangelis.
Βραβεία – Διακρίσεις
Ο Βαγγέλης Παπαθανασίου στην απονομή του τιμητικού διδακτορικού διπλώματος από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 2008.
Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού 1982 Για την μουσική στη ταινία Δρόμοι της φωτιάς.
Βραβείο Χρυσού Λέοντος στο Cannes Lions International Advertising Festival, για την μουσική Ask the Mountains σε τηλεοπτική διαφήμιση.
Βραβείο Max Steiner Award το 1989, για σύνθεση και παρουσίαση διακεκριμένης κινηματογραφικής μουσικής.
Βραβείο Echo (Γερμανία) για το διεθνή καλλιτέχνη της χρονιάς 1992.
Βραβείο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Φλάνδρας (Βέλγιο) για καλύτερη μουσική επένδυση κινηματογραφικής ταινίας.
Βραβείο του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βαλένθια για καλύτερη μουσική επένδυση κινηματογραφικής ταινίας.
Βραβείο Κοινού για καλύτερη μουσική επένδυση κινηματογραφικής ταινίας από την Παγκόσμια Ακαδημία Μουσικής Επένδυσης στη Φλάνδρα, Βέλγιο.
Βραβείο Απόλλων το 1993 για τη συνεισφορά του στη μουσική από την Εταιρεία των Φίλων της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Ο τίτλος του Ιππότη του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων της Γαλλικής Δημοκρατίας το 1992. Η απονομή έγινε από τον Γάλλο υπουργό παιδείας.
Δύο φορές το Παγκόσμιο Μουσικό Βραβείο του Μόντε Κάρλο, για τον Έλληνα καλλιτέχνη με τις μεγαλύτερες πωλήσεις.
Ο τίτλος του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής της Γαλλικής Δημοκρατίας το 2001.
Βραβείο RIAJ (Δισκογραφική Βιομηχανία της Ιαπωνίας) για διεθνές τραγούδι της χρονιάς 2002.
Μετάλλιο Δημόσιας Συνεισφοράς της ΝΑΣΑ σε αναγνώριση εξαιρετικής συνεισφοράς στο όραμα της ΝΑΣΑ το 2003.
Το 2013 τα Ελληνικά Ταχυδρομεία εξέδωσαν γραμματόσημα τα οποία τον απεικόνιζαν.
Τιμητικό διδακτορικό δίπλωμα από το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών το 2008, παραχωρώντας του το διακεκριμένο τίτλο του Ομότιμου Καθηγητή. Το διδακτορικό του δόθηκε για την εξαιρετική συμβολή του στη μουσική παιδεία του ελληνικού λαού, καθώς και για τη διάδοση του μηνύματος του Ελληνισμού σε όλο τον κόσμο.
Δισκογραφία
(1970) Sex Power
(1972) Fais Que Ton Rêve Soit Plus Long Que la Nuit
-Η φράση “χρυσό μου” που χρησιμοποιούσε η Τζένη Καρέζη σε πολλές ταινίες της, ήταν μια φράση που τη χαρακτήριζε και στην ζωή της. Σύμφωνα μάλιστα με τον Ζάχο Χατζηφωτίου, η Τζένη την έλεγε συνήθως ειρωνικά η όταν ήταν νευριασμένη, παρά χαιδευτικά.
-Στην ταινία “Το Χώμα Βάφτηκε Κόκκινο” είχε γίνει πρόταση στον Γιώργο Φούντα να παίξει το ρόλο του Γιάννη Βόγλη και εκείνος αρνήθηκε… -Στην ταινία “Ο Παπατρέχας” ο Θανάσης Βέγγος περνάει μέσα από μια τζαμαρία χωρίς κανένα τρυκ και μετά τη λήψη της σκηνής ο “καλός μας άνθρωπος” φυσικά μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο… -Στην ταινία “Νύχτα Γάμου” ο Φαίδων Γεωργίτσης και η Μπέττυ Αρβανίτη ήταν νιόπαντροι…
-Το πραγματικό επώνυμο της Γεωργίας Βασιλειάδου ήταν Αθανασίου. -Πάνω στην πλάκα του μνήματος του Ντίνου Ηλιόπουλου είναι γραμμένη η εξής φράση: “Κυρίες μου, με συγχωρείτε που δεν μπορώ να σηκωθώ.
-Η αμοιβή της Αλίκης στην “Αστέρω” ήταν 80.000 δραχμές συν ποσοστά , τότε που οι ηθοποιοί έπαιρναν μόλις 10.000 δραχμές!… -Η ταινία “Aliki My Love” στοίχισε 6.000.000 δραχμές , την ίδια στιγμή που όλες οι άλλες ταινίες δεν ξεπερνούσαν τις 1.500.000 δραχμές!
-Υπήρχε κούκλα “Αλίκη” η οποία κατασκευάστηκε απο την ελληνική βιοτεχνική εταιρία “Ελ Γκρεκο”. -Στην ταινία “Εκείνες που δεν πρέπει ν’ αγαπούν” το ρόλο της Άννας Καλουτά ήταν αρχικά να παίξει η Ειρήνη Παππά.
-Στην ταινία “Το ποντικάκι” το ρόλο της Αλίκης Βουγιουκλάκη ήταν αρχικά να παίξει η Έλλη Λαμπέτη αλλά εκείνη αρνήθηκε επειδή γύριζε το “Κυριακάτικο Ξύπνημα”.
-Το φινάλε της ταινίας “Ο Μιμίκος και η Μαίρη” έχει μια μικρή διαφορά από την πραγματική ιστορία. Μετά την αυτοκτονία της Μαίρης , ο Μιχαήλ Μιμίκος αυτοκτόνησε και εκείνος αλλά την επόμενη μέρα. Και ενώ οι τάφοι τους αρχικά ήταν ξεχωριστοί , κάποιοι φίλοι του Μιμίκου τον ξέθαψαν και τον έβαλαν δίπλα με τη Μαίρη και κάτω από την ίδια ταφόπλακα!
-Στην ταινία “Μια Ζωή Την Έχουμε” ήταν αρχικοί πρωταγωνιστές η Αλίκη Βουγιουκλάκη και ο Βασίλης Λογοθετίδης. Εξαιτίας όμως της ασθένειας του Λογοθετίδη τα σχέδια ματαιώθηκαν και έτσι την είδαμε με τον Δημήτρη Χορν και την Υβόν Σανσόν.
-Μετά την εμφάνισή της στο δράμα του Νίκου Φώσκολου “Πεθαίνω κάθε ξημέρωμα” (1969), η Μάρθα Βούρτση είχε ανακοινώσει σε μια συνέντευξή της ότι θα υπέγραφε συμβόλαιο μονιμότερης συνεργασίας με την Φίνος Φιλμ. Δυστυχώς, όμως, η καλή πρωταγωνίστρια δεν γύρισε άλλη ταινία με την εταιρεία (είχαν προηγηθεί, βέβαια, το 1961 οι εμφανίσεις της στις ταινίες “Τα κίτρινα γάντια” και “Ο σκληρός άντρας”).
-Μια από τις ταινίες που ο Φίνος σχεδίαζε, αλλά δυστυχώς δεν κατάφερε να γυρίσει είναι και η κινηματογραφική μεταφορά του θεατρικού έργου του Νότη Περγιάλη “Νυφιάτικο τραγούδι”, με τους ίδιους πρωταγωνιστές της θεατρικής παράστασης του 1949, τον κορυφαίο Αιμίλιο Βεάκη και τη (νεαρότατη τότε) Αντιγόνη Βαλάκου.
-Η Κατίνα Παξινού ήθελε πολύ να παίξει κωμωδία στο σινεμά και πίστευε ότι ο ρόλος της θείας Καλλιόπης στη “Θεία από το Σικάγο” (1957) του Αλέκου Σακελλάριου ήταν η χρυσή ευκαιρία. Η Ελένη Ζαφειρίου, στενή φίλη της Παξινού, οργάνωσε ένα τραπέζι στο σπίτι της με το ζεύγος Παξινού-Μινωτή, τον Σακελλάριο και τον Φίνο, προκειμένου να συζητηθεί το ενδεχόμενο συνεργασίας, αλλά ο Φίνος θεώρησε ότι ο ρόλος δεν πάει στην Παξινού και τον έδωσε στη Γεωργία Βασιλειάδου.
-Η γνωστή ταινία “Εκείνο το καλοκαίρι” είχε αναγγελθεί από τον παραγωγό Κλέαρχο Κονιτσιώτη το 1968, με την Έλλη Λαμπέτη και τον Αλέκο Αλεξανδράκη στους ρόλους που ερμήνευσαν το 1971 η Έλενα Ναθαναήλ και ο Λάκης Κομνηνός. Ο αρχικός τίτλος της ταινίας ήταν “Το τελευταίο καλοκαίρι”.
-Η ταινία “Το κοροϊδάκι της πριγκηπέσσας” είχε ξεκινήσει ως θεατρικό έργο του Γιάννη Δαλιανίδη, με τον Σταύρο Παράβα πάλι και τη Μαίρη Χρονοπούλου στον ρόλο που στο σινεμά έπαιξε η Μπέττυ Αρβανίτη.
-Ο Παντελής Βούλγαρης είχε προτείνει στην Κατίνα Παξινού τον ρόλο της γιαγιάς στην ταινία του “Το προξενιό της Άννας” (1972). Η μεγάλη ηθοποιός μας δεν δέχτηκε λόγω της κακής κατάστασης της υγείας της (πέθανε ένα χρόνο αργότερα, τον Φεβρουάριο 1972 και ο ρόλος δόθηκε στη Σμάρω Βεάκη. Στην αρχική διανομή του “Προξενιού της Άννας” περιλαμβανόταν και το όνομα της Τόνιας Καζιάνη, η οποία τελικά δεν συμμετείχε στην ταινία.
-Η κορυφαία Γαλλίδα ηθοποιός Σιμόν Σινιορέ είχε ξεκινήσει γυρίσματα ως μαντάμ Ορτάνς στην θρυλική ταινία του Μιχάλη Κακογιάννη “Αλέξης Ζορμπάς” (1964), μεταφορά του αριστουργήματος του Νίκου Καζαντζάκη. Όταν η Σινιορέ εγκατέλειψε τον ρόλο, ο Κακογιάννης έκανε δοκιμαστικό με τη Δέσπω Διαμαντίδου και σκέφτηκε τις περιπτώσεις της Άννα Μανιάνι και της Μπέτι Ντέιβις, αλλά κατέληξε στη Λίλα Κέντροβα, η οποία έπαιξε μοναδικά την Ορτάνς και κέρδισε Όσκαρ. Στον “Ζορμπά” έπαιξε έναν μικρό ρόλο και η Άννα Κυριακού: ο ρόλος κόπηκε στο μοντάζ, αλλά ο Κακογιάννης, τιμής ένεκεν επειδή η Κυριακού ήταν γνωστή ηθοποιός, κράτησε το όνομά της στους τίτλους.
«Ο δρόμος με τις ακακίες» αποτελεί μια από τις σπανιότερες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου και ειδικότερα της Finos Film, την οποία τα ελληνικά ιδιωτικά κανάλια δεν έχουν προβάλλει ποτέ.
Κι όμως πρόκειται για εξαιρετική ταινία, γυρισμένη το 1954, με σπουδαίους ηθοποιούς και με ένα ευρηματικό σενάριο. Δημιουργός της ήταν ο Δημήτρης Ιωαννόπουλος, ο οποίος υπογράφει τόσο το σενάριο όσο και τη σκηνοθεσία. Μάλιστα, δεν επρόκειτο για την πρώτη του συνεργασία με τον Φίνο, αφού είχε προηγηθεί το 1942, εν μέσω γερμανικής κατοχής, η ταινία «Η φωνή της καρδιάς», με πρωταγωνιστή τον Αιμίλιο Βεάκη. Ο Ιωαννόπουλος, μετά την «Φωνή της καρδιάς» έφυγε από την Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ.
Με την επιστροφή του στην χώρα μας, συνεργάστηκε αμέσως με τον Φίνο, γυρίζοντας τη συγκεκριμένη ταινία. Πρωταγωνιστές της ήταν η Αντιγόνη Βαλάκου και ο Μάνος Κατράκης. Η υπόθεση ήταν η εξής, σύμφωνα με την Finos Film: Μια έντιμη και αισθαντική κοπέλα που ζει με τη γιαγιά της, η Λένα Πετρή, ανακαλύπτει ότι ο άνθρωπος τον οποίο αγαπούσε την ξεγέλασε με ποταπό τρόπο.
Απογοητευμένη πέφτει στις ρόδες ενός αυτοκινήτου και βαριά τραυματισμένη, μεταφέρεται στο νοσοκομείο, όπου σώζεται χάρη στην επιτυχή χειρουργική επέμβαση του γιατρού Βρανά. Όταν η Λένα γίνεται καλά, ερωτεύεται τον γιατρό Βρανά, αναγκάζεται όμως να πνίξει τα αισθήματά της καθώς μαθαίνει ότι αυτός είναι αρραβωνιασμένος με μια αδίστακτη αριβίστρια, η οποία προσπαθεί με κάθε τρόπο να ανεβεί τις κοινωνικές κλίμακες. Ένας δημοσιογράφος, όμως, που γνωρίζει καλά τα της κοσμικής ζωής της Αθήνας, βοηθάει την Λένα να σμίξει με τον Βρανά.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην ταινία παρουσιάζουν τα εξωτερικά γυρίσματα, με δρόμους και σοκάκια της παλιάς Αθήνας, αλλά και η εμφάνιση του Μάνου Κατράκη, ο οποίος εμφανίζεται σε μέση ηλικία, ή καλύτερα σε μικρότερη ηλικία από αυτές που τον είχαμε συνηθίσει στις ταινίες της δεκαετίας του 1960.
Μαζί με τους Βαλάκου-Κατράκη, στην ταινία πρωταγωνιστούσαν ακόμα οι Χριστίνα Καλογερίκου, Καίτη Πάνου (ήταν η αγαπημένη του Ιωαννόπουλου, που την είχε μαζί του στις ταινίες που σκηνοθετούσε), Τζόλυ Γαρμπή, Νίκος Ματθαίος, Ελένη Ζαφειρίου, Αλίκη Γεωργούλη, Γιάννης Αποστολίδης, Νίκος Βλαχόπουλος, Γιώργος Πλουτής, Τάσος Κατραπάς, Μαρία Βούλγαρη, Δημήτρης Σκλάβος, Γιάννης Πελεκούδας, Ιωάννα Τρικάκη, Μαρία Μανιάτη, Μίρκα Αβαταγγέλου, Γιώργος Λαμπράκης, Κώστας Ντίνος, Αγνή Βλάχου. Η μουσική ήταν του Μάνου Χατζηδάκι, η φωτογραφία του Αριστείδη Καρύδη-Φουκς, η σκηνογραφία του Μάρκου Ζέρβα και το μοντάζ του -μοντέρ τότε-, Ντίνου Κατσουρίδη.
Όπως φαίνεται λοιπόν, οι συντελεστές της ταινίας ήταν μεγάλα ονόματα, είτε επρόκειτο για ηθοποιούς, είτε για τεχνικούς. Ωστόσο, το κοινό δεν ανέδειξε εμπορικά την ταινία, αφού στην πρώτη της προβολή σε Αθήνα-Πειραιά έκοψε μόλις 21.780 εισιτήρια και βρέθηκε στην 11η θέση ανάμεσα στις μόλις 14 που προβλήθηκαν τη σεζόν 1954-1955.
Η πρεμιέρα της έγινε στις 8 Νοεμβρίου του 1954. Κατά τη γνώμη μας πρόκειται για μια ταινία εξαιρετικής ηθογραφικής διάστασης, αλλά με καταστάσεις που ίσως σήμερα μας φαίνονται ανόητες και ανίκανες να δημιουργήσουν τις εντάσεις που δημιούργησαν στους ήρωες της ταινίες. Ίσως γιατί η σημερινή πραγματικότητα μας έχει εθίσει στις υπερβολές και στις αποκλίσεις πάσης φύσεως…
Ο Φρέντυ Γερμανός γεννήθηκε στην Αθήνα στις 5 Σεπτεμβρίου 1934 με καταγωγή από την Μυτιλήνη, όπου σε ηλικία οκτώ ετών έβγαλε την πρώτη του εφημερίδα, με τίτλο, Όλα για όλους την οποία κυκλοφορούσε σε...
Ο Δήμος Σταρένιος ήταν από τους πλέον πειστικούς «κακούς» του ελληνικού κινηματογράφου και της τηλεόρασης, ο Δήμος Σταρένιος ήταν ένας ταλαντούχος και παθιασμένος ηθοποιός,...
