Γρηγόρης Μπιθικώτσης 1922-2005

Γρηγόρης Μπιθικώτσης
Advertisement

Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης υπήρξε ένας σπουδαίος τραγουδιστές και συνθέτης, που χάρισε στο ελληνικό τραγούδι μερικές από τις συγκλονιστικότερες στιγμές του.

Advertisement

Συγκαταλέγεται στους κορυφαίους Έλληνες τραγουδιστές-τραγουδοποιούς. Ο «σερ» του ελληνικού πενταγράμμου («σερ Μπιθί» τον είχε αποκαλέσει ο Δημήτρης Ψαθάς όταν σε ένα χρονογράφημα στη στήλη του στην εφημερίδα “Τα Νέα”, με αφορμή το στίχο τραγουδιού “μια βαθιά υπόκλιση, ένα χειροφίλημα”, χαρακτήρισε με αυτό τον τρόπο τον Γρηγόρη Μπιθικώτση), με την «δωρική» φωνή του αγκάλιασε τη μεταπολεμική Ελλάδα, έδωσε το δικό της βάρος και τη δική της λαϊκότητα στα μεγάλα έργα του Μίκη Θεοδωράκη και έγινε ο καταλύτης για να φτάσουν οι στίχοι του Σεφέρη, του Ελύτη, του Ρίτσου και του Λειβαδίτη στις πιο απόμερες γωνιές της Ελλάδας.

mpithikotsis aliki tzeni 1
Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης ανάμεσα στην Αλίκη Βουγιουκλάκη και τη Τζένη Καρέζη.

Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης γεννήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 1922 στο Περιστέρι. Ήταν ο μικρότερος γιος μιας φτωχής πολυμελούς οικογένειας που πάλευε να τα βγάλει πέρα στα δύσκολα χρόνια του Μεσοπολέμου. Μέσα στη θύελλα του ’40 τα αδέλφια του έφυγαν για το Μέτωπο, στην Αλβανία. Εκείνος έμεινε πίσω και ασκούσε το επάγγελμα του υδραυλικού.

Παράλληλα μάθαινε κιθάρα και έκανε τα πρώτα του βήματα στο τραγούδι σ’ ένα ταβερνάκι της γειτονιάς του. Μια κρύα νύχτα του χειμώνα του 1937 είχε ακούσει σ’ ένα κουτούκι τους Μάρκο Βαμβακάρη, Μανώλη Χιώτη και Στράτο Παγιουμτζή και, όπως ο ίδιος αφηγείτο, η συνάντησή του με τον πρώτο ήταν αυτή που πάντα τον συγκινούσε, γιατί του άλλαξε τη σχέση του με τη μουσική. «Υπεράνω όλων ο Μάρκος Βαμβακάρης» έλεγε συχνά.

Το 1948 γνωρίστηκε εντελώς τυχαία με τον Μίκη Θεοδωράκη στην Κερατέα. Εκεί σταμάτησε ένα καμιόνι, που μετέφερε πολιτικούς κρατουμένους στο Λαύριο για να οδηγηθούν στη Μακρόνησο. Υπήρχε μια βρύση κι ένας στρατιώτης των μεταγωγών γέμισε το παγούρι του και τους έδωσε νερό να πιουν. Ο στρατιώτης αυτός ήταν ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης.

mpithikotsis

Υπηρετώντας τη θητεία του στη Μακρόνησο έγραψε τα πρώτα του τραγούδια και τα βράδια διασκέδαζε τους αξιωματικούς με την ορχήστρα του στρατοπέδου. Μετά την απόλυσή του, δημιούργησε το δικό του συγκρότημα και το 1949 μπήκε στη δισκογραφία ως συνθέτης. Τίτλος του πρώτου του τραγουδιού «Το Καντήλι τρεμοσβήνει», σε στίχους Χαράλαμπου Βασιλειάδη. Στο τραγούδι, ο ίδιος ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης, μαζί με τον Μάρκο Βαμβακάρη.

Οι ερμηνείες του στα έργα του Μίκη Θεοδωράκη «Ο Επιτάφιος» («Πού πέταξε τ’ αγόρι μου», «Μέρα Μαγιού μου Μίσεψες»), «Ρωμιοσύνη» («Θα Σημάνουν οι Καμπάνες»), σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου και «Άξιον Εστί» («Της Δικαιοσύνης ήλιε νοητέ», «Ένα το χελιδόνι»), σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, σφράγισαν την παρουσία του στο ελληνικό τραγούδι του και θεωρούνται αξεπέραστες.

Σημαντική στιγμή στη σπουδαία καριέρα του ήταν και η συνεργασία του με τον Μάνο Χατζιδάκι («Είμ’ αϊτός χωρίς φτερά», «Πάει ο καιρός», «Στο Λαύριο γίνεται χορός», «Μίλησέ μου» κ.ά) και με συνθέτες, όπως οι Σταύρος Ξαρχάκος («Άπονη Ζωή», Άσπρη Μέρα και για μας), Απόστολο Καλδάρα, Μάρκο Βαμβακάρη, Βασίλη Τσιτσάνη, Γιώργο Μητσάκη, Δήμο Μούτση, Άκη Πάνου κ.ά.

Έγραψε και ο ίδιος τραγούδια που έγιναν επιτυχίες («Επίσημη Αγαπημένη», «Το μεσημέρι καίει το μέτωπό μου», «Μια γυναίκα φεύγει», «Αμφιβολίες», «Στου Μπελαμή το ουζερί», «Ένα αμάξι με δυο άλογα», «Του Βοτανικού ο μάγκας» κ.ά.). Για πολλά χρόνια εμφανιζόταν στα πιο γνωστά κοσμικά κέντρα της Αθήνας και ένιωσε τη χαρά της ανακάλυψης νέων, πολλά υποσχόμενων φωνών, ανάμεσά τους η Βίκυ Μοσχολιού και η Πόλυ Πάνου.

Την περίοδο της δικτατορίας οι σχέσεις του με τον Μίκη Θεοδωράκη κλονίστηκαν σοβαρά, όταν, στις 13 Ιουλίου 1967, τραγούδησε μαζί με την Βίκυ Μοσχολιού τον Ύμνο της 21ης Απριλίου στα «Δειλινά» της Γλυφάδας. Η δικαιολογία του προς τον Θεοδωράκη ήταν ότι δεν μπορούσε να αντέξει μια εξορία την στιγμή που η ζωή του είχε στρώσει. Οι δυο τους τα ξαναβρήκαν οριστικά τον Μάρτιο του 2002 στην μεγάλη συναυλία προς τιμήν του Μπιθικώτση στο ΣΕΦ.

Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης τιμήθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο τον Ιανουάριο του 2003 με το Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικα, καθώς και με το Χρυσό Μετάλλιο της Πόλης των Αθηνών.Τιμώντας το λαϊκό βάρδο, ο Κωστής Στεφανόπουλος είχε δηλώσει ότι ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης ήταν «ένας σπουδαίος μουσικός που εξέφρασε τη δυστυχία και την ευτυχία, τον πόνο και τα βάσανα του ελληνικού λαού».

Επίσης, έχουν γίνει πολλές συναυλίες προς τιμήν του. Τον Ιούνιο του 1997 οργανώθηκε λαϊκή συναυλία για να τιμηθούν τα 50 χρόνια προσφοράς του στο λαϊκό τραγούδι, ενώ σημαντική είναι η συναυλία που διοργανώθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού στις 11 Μαρτίου 2002 στο Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, με πρωτοβουλία του Γιώργου Νταλάρα και τη συμμετοχή δεκάδων σημαντικών καλλιτεχνών.

Ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης πέθανε στις 07 Απριλίου του 2005, σε ηλικία 82 ετών, ύστερα από πολύμηνη νοσηλεία στο νοσοκομείο «Υγεία». Έκανε δύο γάμους και απέκτησε 3 παιδιά. Ο γιος του, Γρηγόρης Μπιθικώτσης, έγινε επίσης τραγουδιστής.

Στο τραγούδι “Ένα όμορφο αμάξι με δυο άλογα” ακούγεται το εξής: “Ένα όμορφο αμάξι με δύο άλογα / να μου φέρετε τα μάτια μου σαν κλείσω… το ένα τ’άλογο να είναι άσπρο όπως τα όνειρα που έκανα παιδί, το άλλο ‘ άλογο να είναι μαύρο σαν την πικρή μου την κατάμαυρη ζωή”. Αυτό έγινε πραγματικότητα προς τιμήν του στην κηδεία του, καθώς έξω από το ναό που ψαλλόταν η νεκρώσιμη ακολουθία βρισκόταν μια άμαξα με ένα άσπρο κι ένα μαύρο άλογο.

Όταν κάποτε ρωτήθηκε γιατί επέλεξε να δώσει στον γιο του το ίδιο όνομα μ’ εκείνον, απάντησε “Γιατί όταν μια μέρα πεθάνω, θα ήθελα να επιστρέψει μετά την κηδεία στο σπίτι ένας Γρηγόρης Μπιθικώτσης”.

Λίγους μήνες πριν πεθάνει, το 2004 του απονεμήθηκε το Τιμητικό Βραβείο στα Μουσικά Βραβεία Αρίων.
Η πρώτη και η τελευταία συναυλία του έλαβε χώρα στο γήπεδο του Πανιωνίου.

Γρηγόρης Μπιθικώτσης: Φιλμογραφία

ΈτοςΤίτλος ταινίας
1955Κατρακύλισμα 
1958Όλα για το παιδί της 
1960Το Κλωτσοσκούφι 
1961Δουλέψτε για να φάτε 
1961Ζητείται ψεύτης 
1961Ο Γολγοθάς Μιας Αθώας 
1961Συνοικία το Όνειρο 
1961Το σπίτι της ηδονής 
1962Η Αθήνα τη νύχτα 
1962Προδομένη αγάπη 
1962Τα κοθώνια του θρανίου 
1962Τα σκαλοπάτια της ζωής 
1962Ψηλά τα χέρια Χίτλερ 
1963Εμείς τα μπατιράκια 
1963Κουράστηκα να σ’ αποκτήσω 
1963Τα Κόκκινα Φανάρια 
ΈτοςΤίτλος ταινίας
1964Άπονη ζωή 
1964Έκλαψα πικρά για σένα 
1964Έκλεψα τη γυναίκα μου 
1964Αυτοί που ξέχασαν το Θεό 
1964Είναι μεγάλος ο καημός 
1964Η Μοδιστρούλα 
1964Κατατρεγμένοι της μοίρας 
1964Νυχτοπερπατήματα 
1964Ο Γυρισμός της Μάνας 
1964Σε ποιον να πω τον πόνο μου 
1964Τα δάκρυά μου είναι καυτά 
1964Φεύγω με πίκρα στα ξένα 
1965Άγγελοι χωρίς φτερά 
1965Εξιλέωση 
1965Μοντέρνα Σταχτοπούτα 
1965Παίξε μπουζούκι μου γλυκό 
1965Το βλακόμουτρο 
1966Ο άνθρωπος που γύρισε από τον πόνο 
1966Ο κατατρεγμένος 
1966Σκλάβοι της μοίρας 
1967Δάκρυα οργής 
1967Κάποτε κλαίνε και οι δυνατοί 
1967Το χρήμα ήταν βρώμικο 
1969Επίσημη αγαπημένη 
1970Ζητούνται γαμπροί με προίκα 
1974Το σφάλμα 
Προηγούμενο άρθροΑστέρω 1959
Επόμενο άρθροΕλένη Προκοπίου 1941-