Η ταινία, “Μανταλένα” προβλήθηκε τη σαιζόν 1960-1961 και έκοψε 192.378 εισιτήρια. Ήρθε στην 2η θέση σε 58 ταινίες.
-Η παραγωγή της ταινίας ανήκει στη Φίνος Φιλμ, και την διεύθυνση παραγωγής την ανέλαβε ο Μάρκος Ζέρβας, ενώ τη σκηνοθεσία υπέγραψε ο Ντίνος Δημόπουλος. Ο διευθυντής φωτογραφίας ήταν ο μετέπειτα βραβευμένος με Όσκαρ Γουόλτερ Λάσαλι, ο μοντέρ ο Γιώργος Τσαούλης και ο σκηνογράφος ο Μάρκος Ζέρβας. Το μακιγιάζ έγινε από τον Σταύρο Κελεσίδη.
-Τα εσωτερικά και τα εξωτερικά γυρίσματα της ταινίας, γυρίστηκαν σε φυσικούς χώρους στην Αντίπαρο, ιδιαίτερη πατρίδα του σεναριογράφου, Γιώργου Ρούσσου. Για πρώτη φορά, ολόκληρο το συνεργείο της “Φίνος Φιλμ”, μεταφερόταν εκτός στούντιο για να γυρίσει μια ταινία. Τα πέντε κοριτσάκια που παίρνουν μέρος ήταν όλα από την Αντίπαρο.
-Η ταινία απέσπασε 3 βραβεία στο “Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης” το 1960. “Βραβείο Α’ Γυναικείου Ρόλου” για την Αλίκη Βουγιουκλάκη, “Β’ Ανδρικού Ρόλου” για τον Παντελή Ζερβό και “Βραβείο Σεναρίου” για τον Γιώργο Ρούσσο.
-Η ιστορία της ταινίας, με την μορφή σινε-ρομάντσου, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Θεατής” για 46 εβδομάδες.
-Ήταν η πρώτη ελληνική ταινία που γυρίστηκε με τον σύγχρονο ήχο των μηχανημάτων Nagra.
-Ο Παντελής Ζερβός υποδυόμενος τον ιερέα στην ταινία, έπαιζε τόσο καλά το ρόλο του, ώστε την πρὠτη ηµέρα που εμφανίστηκε στο νησί µε τα ράσα και μακιγιαρισµένος τέλεια από τον Κελεσίδη, τον πλησίασε ένα γεροντάκι του νησιού και τον ρώτησε: «Καλημέρα Δέσποτα. Τώρα ήρθες;»
-Πρόκειται για την 15η ταινία που γύρισε η Αλίκη Βουγιουκλάκη – ακολούθησε η ταινία, “Η Αλίκη στο Ναυτικό” η οποία γυρίστηκε επίσης το 1960.
-Το σενάριο ανήκει στον Γεώργιο Ρούσσο, ο οποίος το βάσισε σε πραγματικά γεγονότα, που έζησε νεαρός στη γενέτειρά του, την Αντίπαρο.
-Η ηχοληψία έγινε από τον Μίμη Κασιμάτη, ενώ η μουσική σύνθεση της ταινίας γράφτηκε από τον Μάνο Χατζιδάκι. Στην ταινία υπάρχουν δύο πολύ γνωστά κομμάτια του Έλληνα συνθέτη: το “Θάλασσα πλατιά’ και το “Μέσα σ’ αυτή τη βάρκα”, μεταξύ άλλων. Αυτά τα κομμάτια, εντούτοις, ο Χατζιδάκις τα ηχογράφησε πρώτα με τη Νάνα Μούσχουρη, και το αρχικό γύρισμα τελείωσε με τη φωνή της. Ωστόσο, μόλις επέστρεψαν στην Αθήνα, η φωνή αντικαταστάθηκε από τη φωνή της Βουγιουκλάκη.
-Κατά την διάρκεια των γυρισμάτων και σε μια συγκεκριμένη σκηνή, η Αλίκη Βουγιουκλάκη μαζί με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ τσακώνονται ενώ βρίσκονται πάνω στις βάρκες τους και βάσει του σεναρίου κατά τη διάρκεια της φιλονικίας πρέπει και οι δυο να πέσουν στο νερό. Η Αλίκη όμως έπεσε τόσο άτσαλα από την βάρκα με αποτέλεσμα να χτυπήσει στο πίσω μέρος του κεφαλιού της και να μείνει αναίσθητη για λίγα λεπτά.
Όλοι πάγωσαν και επικράτησε πανικός γιατί όλοι φοβήθηκαν ότι κάτι σοβαρό είχε πάθει η ηθοποιός. Ευτυχώς η Αλίκη ύστερα από λίγα λεπτά συνήλθε και όλα κύλησαν ομαλά. Η σκηνή δεν ξαναγυρίστηκε και συπεριλήφθηκε αυτούσια στην ταινία. Αν προσέξει κανείς την Αλίκη Βουγιουκλάκη την ώρα που πέφτει στο νερό θα παρατηρήσει το χτύπημα του κεφαλιού της στην κουπαστή της βάρκας.
-Στην παραλία της Αντιπάρου υπήρχε τότε ένας και μοναδικός καφενές που κατακλίστηκε από τους τεχνικούς των συνεργείων και μετατράπηκε σε όλο το διάστηµα των γυρισμάτων σε εντευκτήριο και μαγειρείο.
Υπεύθυνος στον καφενέ ήταν ο Μανώλης Λαγός που λόγω της µεγάλης μύτης που διέθετε οι τεχνικοί τον «βάπτισαν», Κυρ – Μανώλης ο αντιπρόεδρος των Μυταράδων. Όταν τον σύστησαν στην Αλίκη Βουγιουκλάκη γύρισε και τους είπε: «Θα ήθελα να έβλεπα τον πρόεδρο….».
Στα τραπέζια του καφενέ της παραλίας συνήθως κάθονταν ο Παντελής Ζερβός, ο σκηνοθέτης της ταινίας Ντίνος Δημόπουλος µε τη σύζυγό του Φλωρέττα Ζάννα, ο Άγγλος οπερατέρ Βάλτερ, ο Π. Χριστοφορίδης και άλλοι. Συχνά οι καλλιτέχνες καταπιάνονταν και µε συζητήσεις περί της πολιτικής κατάστασης. Σε διπλανό ακριβώς τραπέζι κάθονταν κάποιοι ντόπιοι που επίσης μιλούσαν έντονα.
Τότε η Αλίκη Βουγιουκλάκη τους πλησίασε και τους ρώτησε: Μιλάτε και εσείς για πολιτικά; Όχι, της απάντησαν όλοι µαζί, μιλάμε για καλλιτεχνικά!
-Όταν στις αρχές της δεκαετίας του 1960 ο Φιλοποίμην Φίνος επέλεξε την Αντίπαρο ως τόπο δραματουργίας της ταινίας του Ντίνου Δημόπουλου, “Μανταλένα“, το νησί δεν στηριζόταν καν από ηλεκτρικό ρεύμα. «Δουλεύαμε με γεννήτριες τις οποίες είχε στείλει ο ίδιος ο Φίνος» θυμάται ο ηθοποιός Βασίλης Καΐλας, ο μοναδικός που ζει σήμερα από τους ηθοποιούς που υποδύονταν τους βασικούς ρόλους στη “Μανταλένα”.
Όπως ήταν φυσικό, το γύρισμα της “Μανταλένας” στην Αντίπαρο σήμανε πολλά για τους κατοίκους του νησιού οι οποίοι ούτε αυτοκίνητο είχαν ξαναδεί να κυκλοφορεί στους δρόμους του νησιού. «Ενα τζίπ του Φίνου ήταν το πρώτο αυτοκίνητο που ήρθε ποτέ στην Αντίπαρο,για να γυρνούν όλο το νησί για τις ανάγκες της ταινίας» λέει ο σεναριογράφος Παναγιώτης Ρούσσος. Ήταν η πρώτη φορά που ολόκληρο το συνεργείο της Φίνος Φιλμ αναγκάστηκε να μεταφερθεί εκτός στούντιο για τα γυρίσματα μιας ταινίας.
Έτσι λοιπόν ένα καλοκαιρινό πρωινό του 1960 µία ομάδα από πενήντα ηθοποιούς και τεχνικούς του κινηματογράφου αποβιβάστηκε στο μικρό νησί της Αντίπαρου, προκαλώντας έκπληξη στους κατοίκους του.
Πολλοί από τους κατοίκους του νησιού δεν είχαν δει στη ζωή τους αυτοκίνητο, πόσο μάλλον τον τρόπο που θα γυριζόταν µία κινηματογραφική ταινία. Γρήγορα όµως προσαρμόστηκαν βοηθώντας όπου μπορούσαν την παραγωγή και μάλιστα έφτασαν μερικοί εξ αυτών να μετέχουν και στα γυρίσματα ως κομπάρσοι.
Οι περισσότεροι νησιώτες γνώριζαν την Αλίκη Βουγιουκλάκη όχι όμως από τον κινηματογράφο, ούτε φυσικά από το θέατρο. Την γνώριζαν από τσίκλες της εποχής που κυκλοφορούσαν µε τη φωτογραφία της διάσηµης Ελληνίδας ηθοποιού.
Ντόπιοι νεαροί, πλησίαζαν την Βουγιουκλάκη και της έλεγαν, “Σας γνωρίζουμε και σας αγαπάμε”. Και η Αλίκη ρωτούσε:
-Με έχετε δει στο θέατρο; Στον κινηµατογράφο;
-Όχι, της απαντούσαν. Σας έχουµε δει στις τσίκλες, αλλά µας αρέσετε περισσότερο από αυτές.
Περίληψη της ταινίας, “Μανταλένα”
Η ταινία ξεκινά με τις δύο βάρκες που κάνουν μεταφορές από το Ασπρονήσι στο απέναντι νησί, και με τα παιδιά των βαρκάρηδων, Μανταλένα (Αλίκη Βουγιουκλάκη) και Λάμπη (Δημήτρης Παπαμιχαήλ) να διαπληκτίζονται. Ο άρρωστος πατέρας της Μανταλένας (Λαυρέντης Διανέλλος) πεθαίνει κι εκείνη του ορκίζεται ότι θα κάνει τα πάντα να μην πεινάσουν τα ορφανά (Βασίλης Καΐλας, Γεωργία, Χρυσώ, Κορνελιώ, Παρασκευώ & Ποθητώ).
Παρ’ όλα αυτά, ο Γεωργάρας (Θόδωρος Μορίδης) αποφασίζει να μην αφήσει τη Μανταλένα να είναι βαρκάρισσα, ενώ και το χωριό έχει πρόβλημα με αυτό, καθώς θεωρούν πως αυτή είναι ανδρική δουλειά. Σε μία σκηνή, όλοι μπαίνουν στη βάρκα του Γεωργάρα, φοβούμενοι ότι η γυναίκα δε θα τα καταφέρει και δεν θα τα βγάλει πέρα, έτσι αυτή πεισμώνει και πλέοντας με τη βάρκα της τους ξεπερνά, για να αποδείξει ότι είναι άξια. Ωστόσο, η Μανταλένα προκαλεί και τον πρόεδρο του χωριού (Θανάσης Τζενεράλης), μεταξύ άλλων, ονομάζοντας και τον γάιδαρό της Πρόεδρο. Μπαίνει μέχρι και στη φυλακή.
Ενώ οι περισσότεροι μόνο από ελεημοσύνη θέλουν να τη βοηθήσουν, εκείνη το αρνείται γιατί είναι περήφανη, ενώ παράλληλα τα χρέη της τρέχουν, και αναγκάζεται να πουλήσει τον γάιδαρό της. Ο παπα-Φώτης (Παντελής Ζερβός), που συμπαθεί την κοπέλα, σκαρφίζεται ένα σχέδιο, για να τη βοηθήσει να αποκαταστήσει το όνομά της στο χωριό και να αλλάξουν στάση οι συντοπίτες της.
Το σχέδιο είναι στα Θεοφάνια να βοηθήσει τη Μανταλένα να πιάσει τον Σταυρό. Πετώντας, λοιπόν, τον Σταυρό κοντά, τη σπρώχνει στη θάλασσα κι εκείνη βγαίνει με τον Σταυρό στο χέρι. Τότε ο παπάς αρχίζει ένα θρησκευτικό κήρυγμα στους χωριανούς, για να βοηθήσουν τη Μανταλένα, καθώς το να πιάσει τον Σταυρό μία γυναίκα ήταν σίγουρα θέλημα Θεού. Την επομένη, όλοι θέλουν να μπουν στη βάρκα της Μανταλένας.
Αργότερα, η Μανταλένα απορεί ποιος τοποθετεί στη βάρκα της τριαντάφυλλα και, επειδή αυτά υπάρχουν μόνο στον κήπο του Γεωργάρα, η αδελφή του Λάμπη (Καίτη Λαμπροπούλου), που τη συμπαθεί, της λέει με άγνοια ότι τα βάζει ο αδελφός της. Εκείνη αλλάζει στάση απέναντί του, αλλά γρήγορα καταλαβαίνει ότι τα λουλούδια τα βάζει ο χωροφύλακας του νησιού (Θανάσης Βέγγος), αν και αργά πλέον, καθώς έχει ερωτευθεί τον Λάμπη.
Αργότερα, ο Γεωργάρας αγοράζει βενζινοκίνητη βάρκα από την Αθήνα, κι αυτό σημαίνει πως η Μανταλένα φαλιρίζει ξανά. Όλο το χωριό είναι ενθουσιασμένο με αυτήν τη βάρκα και η Μανταλένα θλιμμένη, καθώς γνωρίζει πως τώρα η πελατεία θα χανόταν. Η πείνα αρχίζει πάλι να κάνει την εμφάνισή της στο σπίτι της Μανταλένας, αλλά εκείνη δεν δέχεται ποτέ ελεημοσύνες.
Έπειτα η Μανταλένα, ως ύστατη λύση, σκέφτεται να πουλήσει το σπίτι για να πάρει κι αυτή βενζινοκίνητη βάρκα. Παράλληλα, αρνείται να παντρευτεί απλά για τα λεφτά τον Γιακουμή (Σπύρος Καλογήρου), που την πολιορκεί καιρό. Η μοίρα, όμως, της παίζει άδικο παιχνίδι, καθώς το σπίτι της καίγεται από το καντηλάκι του πατέρα της. Κατόπιν, για να τηρήσει τον όρκο της, δέχεται ό,τι της πρότεινε ο παπάς: να παντρευτεί τον Γιακουμή.
Στο γλέντι, ο Λάμπης της ζητά να χορέψουν και εκεί της αποκαλύπτει πόσο πολύ την αγαπά. Εκείνη νιώθει μεγάλη πίεση με ό,τι συμβαίνει και, βάζοντας τα κλάματα, αρχίζει και τρέχει. Τέλος, την ώρα των αρραβώνων, ο παπάς βοηθά ξανά τη Μανταλένα κι αντί να πει το όνομα του Γιακουμή, λέει το όνομα του Λάμπη. Η ταινία τελειώνει πάλι στο λιμανάκι, εκεί όπου άρχισε: πλέον ενωμένες οι δύο οικογένειες.
Κριτικές
Μάριος Πλωρίτης: Δεν είναι βέβαια έργο τέχνης, αλλά ταινία εμπορική που δείχνει όμως τι μπορεί να επιτευχθεί και σ’ αυτόν τον τομέα όταν οι δημιουργοί της σέβονται το κοινό και μοχθούν πραγματικά για ν’ ανεβάσουν τη στάθμη του ελληνικού κινηματογράφου
Γαλλικό Πρακτορείο Τύπου: Το παίξιμο της ελληνίδας σταρ αποτελεί κράμα επιβολής, χάριτος και δυναμισμού.
Από την εφημερίδα, Η Καθημερινή: Γοητευτική ταινία και συγκινητική, βασίζεται κυρίως στη δυναμική και χαριτόβρυτη πρωταγωνίστριά της, αλλά και στον συμπρωταγωνιστή της, νεαρό, Δημήτρη Παπαμιχαήλ.
Από το περιοδικό Θέατρο: Για πρώτη χρονιά φέτος, η ντόπια ταινία δεν δούλεψε. Σχεδόν καθόλου. Με μία μόνη εξαίρεση, που ακριβώς υπογραμμίζει τραγικά την γενίκευση, την οριστικοποίηση της κρίσης: τις ταινίες της Αλίκης Βουγιουκλάκη, που διόλου δεν αγγίχτηκαν απ΄το τείχος αδιαφορίας που ξαφνικά υψώθηκε γύρω απ΄ το μεγαλύτερο μέρος της υπόλοιπης ελληνικής παραγωγής […]. Οι αξιομνημόνευτες ταινίες της σαιζόν 1960-61 μπορούν να μετρηθούν στα δάχτυλα: η Μανταλένα του Ντίνου Δημόπουλου είχε κάτι από τη δροσιά των ελληνικών νησιών και τεχνικές αρετές αναμφισβήτητες.
