Κατίνα Παξινού 1900-1973

Η Κατίνα Παξινού γεννήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 1900 στον Πειραιά και ήταν Ελληνίδα ηθοποιός, κυρίως δραματικού ρεπερτορίου, παγκόσμιας φήμης.

ΗΚατίνα Παξινού ήταν κόρη μεγαλοαστικής οικογένειας, και συγκεκριμένα του αλευροβιομήχανου Βασίλη Κωνσταντόπουλου. Θα φοιτήσει αρχικά στη Σχολή Χιλλ. Ακολουθεί η Σχολή Καλογραιών της Τήνου. Λόγω του ζωηρού της χαρακτήρα θα φοιτήσει εσώκλειστη σε σχολείο της Ελβετίας. Σπούδασε μουσική και τραγούδι στο Ωδείο της Γενεύης καθώς και σε άλλες αντίστοιχες σχολές στη Βιέννη και στο Βερολίνο.

Παντρεύεται τον βιομήχανο Παξινό, και αποκτά μαζί του δύο κόρες (αργότερα η πρώτη θα πεθάνει). Άρχισε από πολύ νωρίς την καλλιτεχνική σταδιοδρομία της και γρήγορα διακρίθηκε για το αληθινό ταλέντο της και την αγάπη στην τέχνη της. Ο πρώτος της σημαντικός ρόλος ήταν της Βεατρίκης, στην ομώνυμη όπερα Αδελφή Βεατρίκη, που την έγραψε ειδικά γι’ αυτήν ο Μητρόπουλος και η οποία ανέβηκε το 1920 στο Δημοτικό θέατρο Πειραιώς.

Ο πρώτος θεατρικός ρόλος της στην πρόζα ήταν το 1929, στο θέατρο Κοτοπούλη, στο «Γυμνή Γυναίκα» (La femme nue) του Μπατάιγ, που την καθιέρωσε και ως πρωταγωνίστρια δραματικών ρόλων.

Το 1931 ηΚατίνα Παξινού συνεργάστηκε με τον κορυφαίο Έλληνα ηθοποιό Αιμίλιο Βεάκη με τον οποίο εισχωρεί στον συνεταιρικό θίασο του Αλέξη Μινωτή, τον οποίο και παντρεύτηκε και που μαζί του συνεργάστηκε αποδοτικά από το 1932 μέχρι το 1940, χρονιά που έγινε μόνιμο μέλος του Εθνικού Θεάτρου.

Με την Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου εμφανίσθηκε στο Λονδίνο στη Φρανκφούρτηκαι το Βερολίνο. Κατά την περίοδο του πολέμου εγκαταστάθηκε στις ΗΠΑ όπου και εμφανίσθηκε στο Μπρόντγουεϊ της Νέας Υόρκης.

Όμως το έργο που την επέβαλε σε διεθνή κλίμακα και που της χάρισε το 1943 το Όσκαρ ηθοποιίας, από την Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου, ήταν το «Για ποιον χτυπά η καμπάνα», όπου υποδυόταν το ρόλο της φλογερής πατριώτισσας της Ισπανίας, Πιλάρ. Για το κινηματογραφικό έργο «Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα (1947)», βραβεύτηκε με το βραβείο Κοκτώ.

ΗΚατίνα Παξινού επέστρεψε στην Ελλάδα το 1952 όπου και άρχισε ξανά τις εμφανίσεις της στο Εθνικό Θέατρο με τον Αλέξη Μινωτή όπου ανεβάζει Ίψεν και Λόρκα αλλά κύριο πλέον ενδιαφέρον τις παραστάσεις αρχαίων θεατρικών έργων, αποδίδοντας τους πρωταγωνιστικούς ρόλους στα έργα: “Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα” του Λόρκα, “Η επίσκεψη της γηραιάς κυρίας” του Ντύρενματ, “Η τρελή του Σαγιώ” του Ζιρωντού, “Το μακρύ ταξίδι” του Ο΄ Νηλ.

Επίσης ηΚατίνα Παξινού έλαβε μέρος στα διάφορα Φεστιβάλ της δεκαετίας του “50 στις παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας στο Ηρώδειο και στην Επίδαυρο. Ενώ εμφανίσθηκε και στις ταινίες “Ο κύριος Αρκάντιν” του Όρσον Γουέλς και “Ο Ρόκο και τ΄ αδέλφια του” του Λουκίνο Βισκόντι (1960).

Κατά την διάρκεια της δικτατορίας η Παξινού και ο Μινωτής συγκρότησαν δικό τους θίασο όπου και ανέβασαν μεταξύ άλλων τα έργα: “Ματωμένος γάμος” του Λόρκα, “Η Ήρα και το παγώνι” του Ο΄ Κέισυ, “Οι παλαιστές” του Στρατή Καρά κ.ά.

Η τελευταία της παράσταση στο θέατρο ήταν στο ρόλο της μάνας στο έργο του Μπρεχτ “Μάνα κουράγιο” και στον κινηματογράφο “Το νησί της Αφροδίτης” (1969).

Γενικά η Κατίνα Παξινού είχε πολύ πλούσιες εκφραστικές δυνατότητες που της επέτρεπαν να ερμηνεύει όχι με δυσκολία δραματικούς ρόλους κάθε θεατρικού ύφους, από την αρχαία ελληνική τραγωδία μέχρι το “μπρεχτικό” θέατρο.

Επίσης η μουσική της καλλιέργεια της επέτρεπε να χρωματίζει τη φωνή της ώστε ν΄ αναδεικνύεται η εκφραστικότητα και η ευαισθησία έντονα καθώς και ο μελωδικός ρυθμός του ποιητικού λόγου.

Η Κατίνα Παξινού έγραψε επίσης και μουσική για την τραγωδία «Οιδίπους τύραννος».

Το 1969 η μεγάλη ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου, Κατίνα Παξινού, πληροφορήθηκε ότι έπασχε από καρκίνο. Η ισχυρή της προσωπικότητα την έκανε να μην το βάλει κάτω στο άκουσμα του θλιβερού νέου.

Εκείνη τη χρονιά, θέλοντας να «μετρήσει» τις δυνάμεις της, πήρε μέρος στην τελευταία της ταινία, «Το νησί της Αφροδίτης». Υπέφερε από τρομερούς πόνους που την ταλαιπωρούσαν. Όμως, η Παξινού ολοκλήρωσε τα γυρίσματα χωρίς να δημιουργήσει κανένα πρόβλημα στον σκηνοθέτη και τους συνεργάτες της. Δεν ανέφερε σε κανένα τίποτα για τους καθημερινούς και αδιάλειπτους πόνους.

Κατά τη χειμερινή περίοδο 1971- 1972, ηΚατίνα Παξινού πρωταγωνιστούσε στο έργο του Μπρέχτ «Μάνα κουράγιο», σε σκηνοθεσία Αλέξη Μινωτή. Ο ρόλος της ήταν απαιτητικός. Με το που άνοιγε η αυλαία, εμφανιζόταν πάνω στη σκηνή κουβαλώντας ένα κάρο, μέσα στο οποίο ήταν κάποιοι από τους ηθοποιούς του θιάσου.

Τους έσερνε, όχι με την ελάχιστη μυική δύναμη που της είχε απομείνει, αλλά με την τεράστια ψυχική αντοχή, που της έδινε η αγάπη της για το θέατρο και η άρνησή της να παραιτηθεί.

Η ασθένεια την είχε καταβάλει, αλλά κανείς από τους θεατές δεν καταλάβαινε ότι υπέφερε. Πάνω στη σκηνή ήταν μια λαμπερή πρωταγωνίστρια. Στα παρασκήνια όμως ήταν μια άρρωστη ηλικιωμένη γυναίκα, που για να τα βγάλει πέρα χρειαζόταν βοήθεια και φροντίδα από δύο νοσοκόμες.

Οι ερμηνείες της Παξινού στις αρχαίες τραγωδίες, άφησαν εποχή. Το 1938 ο τότε διευθυντής του εθνικού θεάτρου, Δημήτρης Ροντήρης, αποφάσισε να ανεβάσει στην Επίδαυρο την Ηλέκτρα του Σοφοκλή. Ήταν η πρώτη παράσταση που δόθηκε στο αρχαίο θέατρο μετά την αρχαιότητα. ΗΚατίνα Παξινού ενσάρκωσε την Ηλέκτρα.

Η ερμηνεία της ήταν συγκλονιστική. Ο ίδιος ο Μινωτής είπε για εκείνη την παράσταση: «Όταν παίξαμε το 1938 την “Ηλέκτρα” στην Επίδαυρο, κατέβηκαν οι χωριάτες απ’ όλη την Αργολίδα. Η Κατίνα Παξινού έπαιζε την Ηλέκτρα και η Ελένη Παπαδάκη την Κλυταιμνήστρα.

Μετά την παράσταση, απλοί αγρότες τους φιλούσαν τα ρούχα και τα χέρια και η Κατίνα έλεγε: “Σας παρακαλώ δεν είμαι παπάς. Μην μου φιλάτε το χέρι”. Και κάποιος είπε:… Ο Θεός να σ’ έχει καλά παιδί μου, που με έκανες και έκλαψα”.

Από τότε η Επίδαυρος έγινε το δεύτερο σπίτι της ηθοποιού. Το δικό της «αντίο» στο θέατρο Το καλοκαίρι του 1972, είχε πια αποσυρθεί από την ενεργό δράση. Είχε συνειδητοποιήσει ότι η ασθένεια σύντομα θα της στερούσε τη ζωή.

Τότε επισκέφτηκε τον αγαπημένο της χώρο. Την Επίδαυρο. Κάθισε ανάμεσα στους θεατές και όχι εκεί που ανήκε, στη σκηνή. Το κοινό όμως αντιλήφθηκε την παρουσία της. Αυθόρμητα, οι θεατές σηκώθηκαν, την κοίταξαν και της χάρισαν το καλύτερο αντίο….

Οι τουρίστες, που δεν την αναγνώριζαν, αναρωτήθηκαν αν επρόκειτο για κάποια βασίλισσα. Και τότε, κάποιος από το κοινό τους απάντησε: «Ναι, είναι βασίλισσα. Είναι η Ατόσα (παρομοίωση με αυτοκράτειρα της Περσίας), είναι το μεγαλύτερο φαινόμενο της ιστορίας του ελληνικού θεάτρου». Είχε κερδίσει με το ταλέντο, τη δύναμη και τη λεβεντιά της ψυχής της την αναγνώριση και την αγάπη του κόσμου.

Στις 22 Φεβρουαρίου του 1973, η Κατίνα Παξινού λυτρώθηκε οριστικά από τους πόνους.

Κατίνα Παξινού: Φιλμογραφία