22.7 C
Athens
Παρασκευή, 11 Οκτωβρίου, 2024

Μίμης Πλέσσας: Τα άγνωστα περιστατικά της ζωής του

Ο Μίμης Πλέσσας, ο μουσικοσυνθέτης με τις...

Ορέστης Μακρής: Μία κατηγορά ηθοποιού από μόνος του

Και οι δυνατοί λυγίζουν…Όχι, δεν είναι τίτλος...

Μάρω Κοντού: Η παντοτινή νέα του Ελληνικού κινηματογράφου

Η Μάρω Κοντού είναι μία αξία αναλλοίωτη...

Ο Νίκος Ξυλούρης σε ταβέρνα το 1961

Ο Νίκος Ξυλούρης έφυγε στις 8 Φεβρουαρίου 1980 ύστερα από ένα χρόνο μάχη με την επάρατο νόσο. Στο youtube υπάρχει ένα σπάνιο βίντεο με το Νίκο Ξυλούρη πολύ νέο, το 1961 με κοστούμι να παίζει λύρα σε ταβέρνα του Ηρακλείου.

Ένα από τα σπάνια ντοκουμέντα της εποχής που αξίζει την προσοχή μας πριν παρατεθεί η βιογραφία του.

Ο Νίκος Ξυλούρης γεννήθηκε στις 7 Ιουλίου του 1936 στα Ανώγεια της Κρήτης. Είναι 5 χρονών όταν οι κατακτητές Γερμανοί καίνε το χωριό του και μεταφέρουν τους κατοίκους του, πρόσφυγες στο Μυλοπόταμο. Επιστρέφουν στ΄ Ανώγεια μετά την απελευθέρωση. Από πολύ μικρός δείχνει την κλίση του στο τραγούδι και στη λύρα. Στα δώδεκα ο πατέρας του τού αγοράζει την πρώτη του λύρα για να εξελιχθεί πολύ γρήγορα σ΄ έναν από τους πλέον περιζήτητους σε γάμους, βαφτίσια και λοιπές κοινωνικές εκδηλώσεις, οργανοπαίχτες και τραγουδιστές της περιοχής του.

Σε ηλικία 17 χρόνων ο Νίκος Ξυλούρης κατεβαίνει για πρώτη φορά να δουλέψει στο Ηράκλειο, στο κέντρο ” Κάστρο”. Όπως λέει αργότερα σε αφηγήσεις του, «εκεί αρχικά τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα…. Εις τα ορεινά χωριά της Κρήτης δεν ημπορούσε να εισχωρήσει αυτό που εισχώρησε στις πόλεις. Εκεί χόρευαν ταγκά, βαλς, ρούμπες, σάμπες και είμαστε υποχρεωμένοι εμείς να τα μαθαίνουμε αυτά τα τραγούδια, να τα παίζουμε στα πανηγύρια και στους γάμους, για να μπορούμε να ζήσουμε και ΄μεις, να βγάλουμε τα έξοδα μας και να τους κάνουμε σιγά-σιγά ν΄ αλλάξουνε και να αγαπήσουνε την κρητική μουσική».

Στα τέλη του 1958 ο Νίκος Ξυλούρης πραγματοποιεί την πρώτη του ηχογράφηση για δίσκο. Είναι το τραγούδι ” Κρητικοπούλα μου” (“μια μαυροφόρα όταν περνά”). Λίγους μήνες, πριν, είχε παντρευτεί την Ουρανία Μελαμπιανάκη, κόρη ευκατάστατης οικογένειας του Ηρακλείου. Εγκαθίστανται στο Ηράκλειο οι οικονομικές δυσκολίες είναι στην αρχή μεγάλες. Το 1960 γεννιέται το πρώτο τους παιδί, ο Γιώργος, και 6 χρόνια μετά το δεύτερο, η Ρηνιώ. Την επιτυχία του πρώτου εκείνου τραγουδιού ακολουθούν αρκετές ακόμα ηχογραφήσεις σε μικρά δισκάκια.

BINTEO

Ακριβώς το 1966 βγαίνοντας για πρώτη φορά από την Ελλάδα, συμμετέχει σ΄ ένα φολκλορικό φεστιβάλ στο Σαν-Ρέμο και να παίρνει το πρώτο βραβείο. Το 1967 ανοίγει στο Ηράκλειο το πρώτο κρητικό κέντρο τον “Ερωτόκριτο”. Τα πράγματα έχουν γίνει αισθητικά καλύτερα γι΄ αυτόν. Τον Φεβρουάριο του 1969 ηχογραφεί την ανοιχτή “Ανυφαντού”, ένα τραγούδι που “σπάει τα ταμεία” μέσα στην παραδοσιακή δισκογραφία της εποχής. Τον Απρίλη εκείνης της χρονιάς έρχεται για πρώτη φορά για εμφανίσεις στην Αθήνα, στο κέντρο “Κονάκι” και το Σεπτέμβριο εγκαθιστάτε μόνιμα στην πρωτεύουσα.

Ο σκηνοθέτης Ερρίκος Θαλασσινός, με τον οποίο γνωρίζονται στο “Κονάκι”, μιλάει γι΄ αυτόν στον συνθέτη Γιάννη Μαρκόπουλο, Ήδη όμως από το 1965 οι δυνατότητες του αλλά και ο χαρακτήρας του έχουν προκαλέσει το ενδιαφέρον του διευθυντή -τότε- της δισκογραφικής εταιρείας COLUMBIA, του Τάκη Λαμπρόπουλου. Μετά και την επιτυχία της “Ανυφαντούς”, το καλοκαίρι του 1970 ο Λαμπρόπουλος κατεβαίνει μαζί του στ΄ Ανώγεια, γίνονται κουμπάροι και ξεκινούν μια συνεργασία σε νέα πλαίσια. Πέρα από τα παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης η φωνή του Ξυλούρη θα περάσει στη σύγχρονη “έντεχνη” δημιουργία επώνυμων συνθετών.

Μέσω απ’ αυτές τις επιλογές, μέλλεται η γνήσια κρητική έκφραση και το παραδοσιακό τραγούδι της Κρήτης να αποκτήσουν μια πανελλήνια εμβέλεια, μια δυναμική που ποτέ δεν είχαν στο παρελθόν, όσο μεγάλοι κι αν ήταν οι καλλιτέχνες, τραγουδιστές κι οργανοπαίχτες που την υπηρέτησαν. Με τον Γιάννη Μαρκόπουλο συνεργάζονται για πρώτη φορά στο “Χρονικό”, μια ενότητα τραγουδιών που θέτει σε νέα βάση τη σχέση της παράδοσης με το παρόν. Έξι μήνες μετά κυκλοφορεί ο δίσκος-αναφορά στα “Ριζίτικα” της Κρήτης.

Τον Μάιο του 1971 ξεκινούν κοινές εμφανίσεις στην μπουάτ “Λήδρα” στην Πλάκα. Μέσα στην καρδιά της δικτατορίας η φωνή του Ξυλούρη, είτε λέει τα τραγούδια του Μαρκόπουλου, είτε παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης, γίνεται σημαία αντίστασης. “Πότε θα κάνει ξαστεριά” ,”Αγρίμια κι αγριμάκια μου”…Ακολουθούν δυο ακόμα κύκλοι τραγουδιών του Γιάννη Μαρκόπουλου, η “Ιθαγένεια” και ο “Στρατής ο θαλασσινός” αλλά και συνεργασίες με τον Σταύρο Ξαρχάκο (“Διόνυσε καλοκαίρι μας”, “Συλλογή”), τον Χριστόδουλο Χάλαρη (“Τροπικός της παρθένου”, “Ακολουθία”) και τον Χρήστο Λεοντή (“Καπνισμένο τσουκάλι”).

Το καλοκαίρι του 1973 ο Νίκος Ξυλούρης κρατά τον καθοριστικό ρόλο τραγουδιστή σε μια παράσταση που ανεβάζουν η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος στο θέατρο “Αθήναιον” με αντικείμενο την ιστορική διαδρομή της Ελλάδας στα νεότερα χρόνια. Είναι “Το μεγάλο μας τσίρκο”. Μέσα από τις αναφορές και τα τραγούδια του βρίσκει τρόπο έκφρασης το τεταμένο πολιτικό κλίμα που οδηγεί στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Είναι από τις ελάχιστες επώνυμες παρουσίες στο χώρο που βλέπουν το φως της δημοσιότητας από τις εφημερίδες εκείνων των ημερών.

“Ο Νίκος Ξυλούρης ήταν χτες στο Πολυτεχνείο” ενημερωνουν, μετατρέποντας τον ήδη φορτισμένο πολιτικά τραγουδιστή σε “Κόκκινο πανι” της μεταλλαγμένης δικτατορικής κυβέρνησης που ακολουθεί. Από τη “Λύδρα” στην “Αρχόντισσα”, μετά στην “Αποσπερίδα”. Ξανά στη “Ληδρα”, μετά στο “Κύτταρο” και στο “Θεμέλιο”. Είναι οι έξι σταθμοί του στις μπουάτ μέχρι το 1979. Τα μεταπολιτευτικά χρόνια τραγουδά κάποια ακόμα τραγούδια του Χρήστου Λεοντή, του Σταύρου Ξαρχάκου και του Γιάννη Μαρκόπουλου.

BINTEO

Παράλληλα ο Νίκος Ξυλούρης ηχογραφεί τα “Αντιπολεμικά” τραγούδια του Λίνου Κόκοτου και του Δημήτρη Χριστοδούλου και κάποια μελοποιημένα από τον Ηλία Ανδριόπουλο ποιήματα του Γιώργου Σεφέρη. Επανέρχεται όμως και στα παραδοσιακά τραγούδια της Κρήτης, ενώ λέει και κάποια λαϊκά τραγούδια του Στέλιου Βαμβακάρη. Με τον “Αργαλειό”, το “Φιλεντέμ”, τον “Πραματευτή” αλλά και το “Μεσοπέλαγα αρμενίζω” ακούγεται ξανά έντονα η φωνή του. Τώρα λέει και πάλι “τραγούδια ζωής”. Είναι όμως η τελευταία φορά που ακούγεται.

Ύστερα από ταλαιπωρία ενός χρόνου με την επάρατη νόσο, ο Νίκος Ξυλούρης φεύγει για πάντα στις 8 Φεβρουαρίου του 1980.

Νίκος Ξυλούρης: Δισκογραφία

ΈτοςΤίτλος
1958Μια μαυροφόρα που περνά
1969Ανυφαντού
1970Ο Ψαρονίκος
1970Μαντινάδες και χοροί
1970Χρονικό
1971Ριζίτικα
1972Διάλειμμα
1972Ιθαγένεια
1972Διόνυσε καλοκαίρι μας
1973Ο τροπικός της Παρθένου
1973Ο Ξυλούρης τραγουδά για την Κρήτη
1973Ο Στρατής Θαλασσινός ανάμεσα στους Αγάπανθους
1973Περήφανη ράτσα
1974Ακολουθία
1974Το μεγάλο μας τσίρκο
1975Παραστάσεις
1975Ανεξάρτητα
1975Κομέντια η πάλη χωρικών και βασιλιάδων
1975Καπνισμένο τσουκάλι
1975Τα που θυμούμαι τραγουδώ
1976Κύκλος Σεφέρη
1976Ερωτόκριτος
1976Η συμφωνία της Γιάλτας και της πικρής αγάπης
1977Οι ελεύθεροι πολιορκημένοι
1977Τα ερωτικά
1978Τα Ξυλουρέικα
1978Τα αντιπολεμικά
1978Σάλπισμα
197814 χρυσές επιτυχίες
1981Τελευταία ώρα Κρήτη
1982Νίκος Ξυλούρης
1983Πάντερμη Κρήτη
1984Ο Δείπνος ο μυστικός
1988Ο Γιάννης Μαρκόπουλος στον ελληνικό κινηματογράφο
1990Η συναυλία στο Ηρώδειο 1976
1996Το χρονικό του Νίκου Ξυλούρη
2000Νίκος Ξυλούρης
2002Η ψυχή της Κρήτης
2005Ήτανε μια φορά
2005Του Χρόνου Τα Γυρίσματα
2017Ήτανε Μια Φορά Και Έμεινε Για Πάντα

Σωτήρης Μουστάκας: Αφιέρωμα σε ένα μεγάλο ηθοποιό

Ο Σωτήρης Μουστάκας ήταν από τους πρώτους ηθοποιούς της κλασικής επιθεώρησης, καλός κωμικός κι...

Όσα δεν γνωρίζαμε για την Ειρήνη Κουμαριανού

Η Ειρήνη Κουμαριανού γεννήθηκε στο Γαλάτσι το 1931 και υπήρξε αρχικά μαθήτρια του Ελληνικού...

Θέμης Μάνεσης: Ο μάγκας, Μένιος Τσαπάρας

Πρόκειται για έναν ηθοποιό ο οποίος κατέκτησε το ελληνικό κοινό και έκανε μεγάλη επιτυχία...

Όλγα Καρλάτου: Από ηθοποιός δικηγόρος στις Βερμούδες

Η Όλγα Καρλάτου υπήρξε μία από τις ομορφότερες διεθνείς Ελληνίδες ηθοποιούς, μία από τις...