Η λογοκριμένη ταινία του Νίκου Κούνδουρου

1 11 1
1 11 1
Advertisement

Διανοητής, ασυμβίβαστος, με εικαστικό ταλέντο και γνώσεις, με έντονη και εκρηκτική προσωπικότητα, έφερε  ένα καινούργιο στυλ ποιότητας στον ελληνικό κινηματογράφο. Ο Νίκος Κούνδουρος άφησε πίσω του ταινίες που κοσμούν ταινιοθήκες αλλά και κινηματογραφικά μουσεία σε όλο τον κόσμο.

Advertisement

Από τη πρώτη ταινία του, τη «Μαγική Πόλη»(1954) ως τη τελευταία του, το «Πλοίο»(2011) εγκαινίασε ένα νέο ύφος στο ελληνικό σινεμά. Μια όχι και τόσο γνωστή του ταινία ήταν “Οι Παράνομοι”. Μια ιδιαίτερη παραγωγή της Φίνος Φίλμ γυρισμένη στο μαγευτικό τοπίο των Μετεώρων το 1957.

«Οι Παράνομοι» γυρίστηκαν σε μία εποχή που η λογοκρισία βρίσκεται στις δόξες της. Ο Νίκος Κούνδουρος καταθέτει στην Επιτροπή Λογοκρισίας το σενάριο της ταινίας προς έγκριση. Η απάντηση είναι αρνητική αλλά παρόλα αυτά ο σκηνοθέτης με μια μικρή ομάδα τεχνικών (της Φίνος Φιλμ) και με ελάχιστους ηθοποιούς καταφεύγει στα Μετέωρα, όπου και ξεκινούν τα γυρίσματα.

Το στόρι της ταινίας…

Το στόρι με συμβολισμούς,προσπαθεί να περιγράψει, αλλά και να υπενθυμίσει ένα βαθιά πληγωμένο λαό  από τον εμφύλιο πόλεμο. Τρεις φυγάδες προσπαθούν, ο καθένας για δικούς του λόγους, να διαφύγουν την σύλληψη τους από τη χωροφυλακή. Καταδιώκονται, επειδή ο ένας σκότωσε τον αδερφό του για ένα κομμάτι γης ο άλλος είχε αντιστασιακή δράση, και ο τελευταίος επειδή δολοφόνησε τον προδότη που ευθυνόταν για την καταστροφή ενός ολόκληρου χωριού από τους Ναζί.

Τη μουσική της ταινίας γράφει ο Μάνος Χατζιδάκις και τα σκηνικά ήταν δημιουργήματα του Τάσου Ζωγράφου. Πρωταγωνιστούν οι: Τίτος Βανδής, Πέτρος Φυσσούν, Ανέστης Βλάχος, Γιώργος Οικονόμου και η Νέλλη Αγγελίδου σε πρώτη κινηματογραφική εμφάνιση. Ο Νίκος Κούνδουρος υπογράφει το σενάριο και τη σκηνοθεσία αλλά και το μοντάζ,το τελευταίο, σε συνεργασία με τον Γιώργο Τσαούλη.

Η λογοκρισία και τα προβλήματα που αντιμετώπισε ο Κούνδουρος…

Η πρεμιέρα των «Παράνομων» στις σκοτεινές αίθουσες, γίνετε στις 14 Μαΐου 1958. Εκείνη την εποχή οι ταινίες κυκλοφορούσαν κάθε Δευτέρα, οι κριτικοί τις έβλεπαν την ίδια μέρα και έγραφαν κείμενα για την Τρίτη. Μαζί με τους κριτικούς βλέπει τους “Παράνομους” η Επιτροπή Λογοκρισίας και κάτω από πιέσεις δέχεται να δώσει άδεια για το έργο, με την προϋπόθεση να κοπεί μια σκηνή – αυτή που δείχνει την εν ψυχρώ δολοφονία ενός αντάρτη από μια διμοιρία αστυφυλάκων.

Ο σκηνοθέτης αρνείται να κόψει τη σκηνή και να λογοκρίνει ο ίδιος την ταινία του, με αποτέλεσμα να σταματήσει η προβολή της. Εισπρακτικά συγκεντρώνει  μόλις 13.364 εισιτήρια ενώ ο Μάριος Πλωρίτης σε κριτική του στην εφημερίδα «Ελευθερία» γράφει για τους «Παράνομους» μεταξύ άλλων:

«Το μεγαλύτερο χάρισμα του Νίκου Κούνδουρου είναι η πλαστική κινηματογραφική ματιά του…

Και στην ταινία ετούτη, περισσότερο από κάθε άλλην, η Εικόνα είναι το μεγαλύτερο στοιχείο Ενεργητικού…Παρασύρεται πολύ συχνά από την Εικόνα και παραμελεί το δράμα. Κι ωστόσο, με όλα τα ελαττώματά τους οι Παράνομοι έχουν (εκτός από οπτικές) και αρετές που δικαιώνουν την πεποίθησή μας ότι ο Κούνδουρος είναι από τους ελάχιστους προικισμένους σκηνοθέτες μας».

Παρά τον αρχικό πόλεμο που δέχτηκε η ταινία, το 1960 προβλήθηκε και στο BBC. Είχε προηγηθεί  η συμμετοχή της στο Φεστιβάλ Βερολίνου,με υποψηφιότητα για Χρυσή Άρκτο. Πενήντα χρόνια μετά τη πρώτη προβολή της, το 2008 δηλαδή, η ταινία προβλήθηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες ολοκληρωμένη.

Το 2015 προβάλλεται στο πλαίσιο των δράσεων για το 28ο Συνέδριο της ΟΚΛΕ… Σήμερα η κόπια  της άγνωστης,  λογοκριμένης ταινίας  του Νίκου Κούνδουρου έχει αποκατασταθεί και κυκλοφόρησε σε dvd από τη Φίνος Φιλμ.

Η σχέση του Κούνδουρου με το Φίνο…

Για την ιστορία να πούμε ότι  ο Φιλοποίμην Φίνος, αν και γνώριζε την αντιεμπορικότητα των ταινιών ποιότητας, εκτιμούσε  ιδιαίτερα το ταλέντο και τις ικανότητες του Κούνδουρου και αναλάμβανε  την παραγωγή των ταινιών του. Το 1975, η Φίνος Φιλμ ήταν η κύρια παραγωγός του μουσικού ντοκιμαντέρ του Κούνδουρου, «Τα Τραγούδια της Φωτιάς». Και φυσικά όλες οι ταινίες του, μέχρι το 1977,η τεχνική τους επεξεργασία έγιναν στα στούντιο του Φίνου.

Προηγούμενο άρθροΟι γυναίκες της ζωής του το αλκοόλ και τα ναρκωτικά
Επόμενο άρθροΗ Μεγάλη Στιγμή του 21