Γιώργος Τζαβέλλας 1916-1976

tzavellas giorgos
tzavellas giorgos
Advertisement

Ο Γιώργος Τζαβέλλας γεννήθηκε στην Αθήνα στις 10 Αυγούστου του 1916 και ήταν Έλληνας αυτοδίδακτος σκηνοθέτης και σεναριογράφος του ελληνικού κινηματογράφου, θεατρικός συγγραφέας και στιχουργός.Ήταν απόγονος του οπλαρχηγού Λάμπρου Τζαβέλα.
Οι ταινίες του αποτελούν ορόσημο για την ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου. Με εξαιρετική παιδεία και μόρφωση, ενηλικίωσε τον Ελληνικό Κινηματογράφο και του έδωσε κύρος, βγάζοντάς τον έξω από τα σύνορα της Ελλάδας.

Advertisement

Σπούδασε νομικά, αλλά δεν ασχολήθηκε με το δικηγορικό επάγγελμα, αφού δόθηκε ολόψυχα πρωτίστως στον κινηματογράφο αλλά και στο θέατρο στο οποίο ανέβηκαν δέκα περίπου θεατρικά έργα του. Μικρός ακόμα γνωρίστηκε με τον Νίκο Τσιφόρο, έγιναν σύντομα στενοί φίλοι, και μαζί του έγραψε το πρώτο θεατρικό έργο του, «Ο Κλέφτης της Καρδιάς μου», το οποίο παίχτηκε το 1936 στο θέατρο σε μορφή οπερέτας με μουσική που είχε γράψει ο ίδιος. Ωστόσο, από πολύ μικρή ηλικία είχε πάθος με το σινεμά και η μοναδική του διασκέδαση ήταν να βλέπει συνεχώς ταινίες.

Γιώργος Τζαβέλλας

Στην πρώτη ταινία του Γιώργου Τζαβέλλα, Χειροκροτήματα, η οποία γυρίστηκε κατά τη διάρκεια της κατοχής, εμφανίζεται για πρώτη και τελευταία φορά σε ταινία ο Αττίκ, που λίγο καιρό μετά τα γυρίσματα αυτοκτόνησε.

Η ταινία του Κάλπικη λίρα ήταν η πρώτη που έκανε μεγάλη καριέρα σε αίθουσες του εξωτερικού και η μοναδική ελληνική ταινία που συμπεριλαμβάνεται στις 1.000 καλύτερες του παγκόσμιου κινηματογράφου σύμφωνα με τον διάσημο Γάλλο θεωρητικό Ζορζ Σαντούλ.

Στην ασπρόμαυρη Αντιγόνη υπήρξε από τους πρώτους κινηματογραφιστές που επιχείρησαν ολοκληρωμένη μεταφορά αρχαίας τραγωδίας στο κινηματογραφικό πανί. Έκανε ο ίδιος τη μετάφραση στα νέα ελληνικά. Η ταινία πήρε και διεκδίκησε αρκετά ελληνικά και ξένα βραβεία.

Κάθε ταινία του είχε μία καινοτομία και κάτι πρωτοποριακό για τα ελληνικά δεδομένα. Η συνεργασία του με τον Φίνο είναι σημείο αναφοράς για τον Ελληνικό Κινηματογράφο, αφού μέσα σε μία επταετία γυρίσανε μαζί ισάριθμες ταινίες, οι οποίες κατάφεραν να συνδυάσουν τεχνική, καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία. Η αφετηρία της συνεργασίας τους ήταν ο θρυλικός «Μεθύστακας» (1950), ταινία που θεωρείται ότι ενηλικίωσε την έβδομη τέχνη στην Ελλάδα.

Η ταινία έκανε εμπορικό πάταγο και κατείχε το ρεκόρ εισιτηρίων για τα επόμενα 21 χρόνια. Πέρα από την ανεπανάληπτη ερμηνεία του Ορέστη Μακρή σε ρόλο μεθύστακα – πρότυπο ως τις μέρες μας – παρουσιάζεται για πρώτη φορά η χειραφετημένη γυναίκα που προσπαθεί να επιβιώσει μόνη της. Συνολικά, σκηνοθέτησε 12 ταινίες σε δικό του σενάριο.

Είναι ο πρώτος σκηνοθέτης που αποδέσμευσε τους ηθοποιούς από το στομφώδες θεατρικό παίξιμο στον κινηματογράφο, ο πρώτος που εισήγαγε τον διπλό άξονα αφήγησης (Κάλπικη Λίρα) και τη σπονδυλωτή άρθρωση (Μεθύστακας), καθώς και ο πρώτος που έδινε μέσα από τη μυθοπλασία την αίσθηση του πραγματικού, με ηθικολογικές προσεγγίσεις και στοιχεία νεορεαλισμού.

Η ταινία «Κάλπικη Λίρα» ήταν η πρώτη που έκανε μεγάλη καριέρα στις αίθουσες του εξωτερικού, ενώ αξίζει να σημειωθεί πως είναι η μοναδική ελληνική ταινία που συμπεριλήφθηκε στις 1000 καλύτερες του παγκόσμιου σινεμά όλων των εποχών από τον διάσημο Γάλλο θεωρητικό του κινηματογράφου Ζορζ Σαντούλ.

Το «Σωφεράκι» δημιούργησε πρότυπο μάγκα με τον Μίμη Φωτόπουλο, η «Αντιγόνη» ήταν η πρώτη σοβαρή προσπάθεια μεταφοράς αρχαίας τραγωδίας στον Ελληνικό Κινηματογράφο.

Η τελευταία του ταινία «Η δε Γυνή να Φοβείται τον Άντρα» (1965) του χάρισε βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ του Σικάγου και θεωρείται μία από τις καλύτερες ελληνικές εμπορικές ταινίες.

Υπήρξε ο πρώτος πρόεδρος μεταπολεμικά του Κέντρου Ελληνικού Κινηματογράφου. Ο Γιώργος Τζαβέλλας συνέβαλε καθοριστικά στην εξέλιξη του κινηματογράφου στη χώρα μας. Μπορεί να μη γύρισε πολλές ταινίες, ωστόσο οι 12 που έγραψε και σκηνοθέτησε αντιστοιχούν με ισάριθμα μεγάλα βήματα προόδου του κινηματογράφου στη χώρα μας.

Ο Γιώργος Τζαβέλλας έφυγε από τη ζωή στις 18 Οκτωβρίου 1976

Γιώργος Τζαβέλλας: Φιλμογραφία

Χειροκροτήματα (1944)
Πρόσωπα λησμονημένα (1946)
Μαρίνος Κοντάρας (1948)
Ο μεθύστακας (1950)
Ο γρουσούζης (1952)
Η Αγνή του λιμανιού (1952)
Το Σοφεράκι (1953)
Η κάλπικη λίρα (1955)
Ο ζηλιαρόγατος (1956)
Μια ζωή την έχουμε (1958)
Αντιγόνη (1961)
Η δε γυνή να φοβήται τον άνδρα (1965)

Αποκλειστικά σαν σεναριογράφος

Αγαπητικός της βοσκοπούλας (1955) (σε σκηνοθεσία Ντίνου Δημόπουλου).
Μια λατέρνα, μια ζωή (σε σκηνοθεσία Σωκράτη Καψάσκη).
Αστερισμός της παρθένου (1973) (σενάριο, σε σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη).

Προηγούμενο άρθροΜάνος Κατράκης 1908-1984
Επόμενο άρθροΈφυγε από τη ζωή η Κία Μπόζου