Οι «κατακόμβες» του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, δίπλα ακριβώς από τον ιερό ναό Αγίας Σοφίας, αποτελεί ένα από τα υπόγεια κομμάτια της πόλης που κρύβουν έναν θρύλο ο οποίος διαδίδεται με το πέρασμα των αιώνων και διατηρείται μέχρι σήμερα.
Μετά την καταστροφική πυρκαγιά του 1917, το μοναδικό σημείο στην πόλη που έμεινε ανέπαφο, πιστεύεται ότι ήταν ο υπόγειος ναός του Αγίου Ιωάννη. Ο λόγος που πιθανόν συνέβη αυτό, ήταν γιατί στο υπόγειο του ναού, ρέει άφθονο νερό που πιστεύεται ότι είναι αγιασμένο.Ήταν ενωμένος με το υπόγειο «βαπτιστήριο» της Αγίας Σοφίας από το οποίο χωρίστηκε οριστικά το 1922, αλλά και με την κρύπτη του Αγίου Δημητρίου.
 |
| Δίπλα ακριβώς από το ναό της Αγίας Σοφίας στη συμβολή των οδών Ικτίνου και Μακένζυ Κινγκ βρίσκεται ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Η γυάλινη κατασκευή βοήθησε ώστε να κλείσει ο χώρος που μέχρι τότε ήταν ανοιχτός |
Τόπος μαρτυρίου του Αγίου Δημητρίου;
Ο αρχιτέκτονας Πέτρος Δεβολής, το 1991 ανέλαβε την αποκατάσταση και ανάδειξη σπάνιων κειμηλίων του ναού. Σε παλαιότερη συνέντευξη που παραχώρησε στην εφημερίδα Μακεδονία τόνισε:
«Έχοντας αναλάβει το 1991 το δύσκολο έργο της συντήρησης και ανάδειξης του ναού και κυρίως της κρύπτης του Αϊ-Γιάννη, διαπίστωσα ότι ο χώρος πληροί όλες τις προϋποθέσεις για να θεωρήσουμε ότι εδώ ήταν ο τόπος μαρτυρίου του Αγίου Δημητρίου. Συγκεκριμένα, η κρύπτη του Αϊ-Γιάννη αρχικά ήταν ρωμαϊκός θερμαντήρας λουτρού. Σε αυτό συνηγορούν και τα ευρήματα που έφερε στο φως η ανασκαφή του αρχαιολόγου Γ. Βελένη στο οικόπεδο της οδού Απελλού στις αρχές της δεκαετίας του ’80 επισημαίνει.
 |
| Λόγω του χαμηλου επιπέδου και του νερού που συνεχίζει να υπάρχει στις κατακόμβες, η συντήρηση του χώρου είναι αρκετά δύσκολη |
Κατεβαίνοντας αρκετά μέτρα κάτω από τη γη, στην κατακόμβη του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, εκεί που μέχρι σήμερα αναβλύζει το αγίασμα, διαπιστώνει κανείς ότι ενώ η υγρασία είναι έντονη, τα ειδικά έργα αποστράγγισης που έγιναν κρατούν τα τοιχώματα στεγνά. Για να μπορέσει κανείς να περάσει στους χώρους όπου βρίσκεται το αγίασμα, θα πρέπει να σκύψει αρκετά.
 |
| Τα τελευταία 15 χρόνια γίνεται μεγάλη προσπάθεια για την τοποθέτηση ειδικού ανελκυστήρα ο οποίος θα επιτρέπει την πρόσβαση στο ναό κυρίως σε ηλικιωμένους και άτομα με κινητικά προβλήματα. Μέχρι στιγμής οι προσπάθειες παραμένουν άκαρπες |
«Είναι προφανές από το σχήμα και το μέγεθος ότι δεν πρόκειται για λατρευτικό χώρο, αλλά για ένα σύστημα αγωγών θέρμανσης νερού» εξηγεί ο αρχιτέκτονας, δείχνοντας τη διαφορά ανάμεσα στη ρωμαϊκή και πρωτοχριστιανική τοιχοποιία: «Στους δύο μικρούς χώρους φυλακίστηκε και μαρτύρησε ο Άγιος Δημήτριος. Μάλιστα, μια τοιχογραφία του 14ου αιώνα που απεικονίζει τον Άγιο με σγουρά μαλλιά (βοστρύχους) και στην οποία αναγράφεται το όνομά του, υπογραμμίζει το γεγονός. Πρόκειται μια τοιχογραφία με τρεις προηγούμενες επιστρώσεις».
 |
| Η είσοδος στις κατακόμβες είναι ελεύθερη για το κοινό, που μπορεί να τις επισκεφθεί τα πρωινά μέχρι και τις 12:30. Κάθε Τρίτη πραγματοποιείται η καθιερωμένη λειτουργία αφιερωμένη στον Ιωάννη τον Πρόδρομο βάσει της λειτουργικής παράδοσης. |
«Το εξάγωνο κτίριο που βρίσκεται παραπλεύρως φαίνεται πως χτίστηκε εξαρχής ως χριστιανικό βαπτιστήριο με την κολυμβήθρα στο μέσον. Επρόκειτο για ένα είδος κενοταφίου, που μέσα περιείχε το αποξηραμένο αίμα του Αγίου Δημητρίου.
