Ο Νίκος Μαμαγκάκης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο στιε 3 Μαρτίου του 1929 και ήταν Έλληνας συνθέτης.
Από τους μεγαλύτερους σύγχρονους Έλληνες μουσουργούς, ο ταλαντούχος και καλλιεργημένος Νίκος Μαμαγκάκης, σφράγισε τη μουσική πορεία της χώρας μας για μισό και πλέον αιώνα.
Με επιδράσεις της Δύσης αλλά και της δημοτικής μουσικής της Ελλάδας – ιδιαίτερα της Κρήτης – και αφιερωμένος στην εξέλιξη της σύνθεσης, έγραψε όλα τα είδη μουσικής με μοναδικό και πρωτότυπο ύφος.
Ξεκίνησε τις σπουδές του από το Ωδείο Αθηνών και εν συνεχεία από το 1957 μαθήτευσε στην Ανώτατη Μουσική Σχολή του Μονάχου δίπλα στους Καρλ Ορφ και Γκέντσμερ.
Οι αρχικές του αναζητήσεις αφορούσαν στην ανανέωση του ηχοχρώματος και τις δομικές και ρυθμικές σχέσεις που βασίζονται σε αριθμητικές αναλογίες, τόσο με βάση τα δυτικά πρότυπα, όσο και με αναφορές στη δημοτική μας μουσική, κυρίως της ιδιαίτερης πατρίδας του.
Συνέπεια αυτής της αναζήτησης ήταν η χρήση στα έργα του διαφόρων δημοτικών οργάνων (κρητική λύρα, σαντούρι, κ.ά.) ή αντίθετα η χρήση και μόνο της ηχητικότητάς τους χωρίς αυτά καθ’ εαυτά τα όργανα.
H δημοτικότητα του οφειλόταν κατά κύριο λόγο στον ελληνικό κινηματογράφο και κυρίως στις ταινίες της Φίνος Φιλμ, με την οποία ξεκίνησε συνεργασία το 1968.
Ο Νίκος Μαμαγκάκης έγραψε μουσική για τον ελληνικό κινηματογράφο, όπως: Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά, Η νεράιδα και το παλικάρι, Η αρχόντισσα και ο αλήτης (όλες του Ντίνου Δημόπουλου), Λούφα και παραλλαγή, Άρπα-κόλλα, Βίος και Πολιτεία (του Νίκου Περάκη), Η λεωφόρος του μίσους (του Νίκου Φώσκολου) και πολλά άλλα.
Συνεργάστηκε και σε αρκετές ταινίες άλλων παραγωγών, καθώς και σε ταινίες του Τάκη Κανελλόπουλου και του Νίκου Περράκη. Σπουδαίο έργο του θεωρείται η μουσική της γερμανικής σειράς «Heimat» του Εντγκαρ Ράιτ, με διάρκεια περισσότερη των 20 ωρών, η οποία έκανε πρεμιέρα στην Όπερα του Μονάχου το 1992.
Το 1962 ο Νίκος Μαμαγκάκης πήρε το Β’ βραβείο του μουσικού διαγωνισμού «Μάνος Χατζιδάκις» με τον «Μονόλογο για σόλο τσέλο».
Το 1964, κατέκτησε το βραβείο μουσικής του Κινηματογραφικού Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, για τη μουσική του στην ταινία «Μονεμβασιά» του Γιώργου Σαρρή, και το 1968 το βραβείο των κριτικών του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τη μουσική του στην ταινία «Παρένθεση» του Τ. Κανελλόπουλου.
Το 1972, κατά παραγγελία των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου, έγραψε το έργο του «Κυκεώνας».
Ορόσημα, αποτελούν οι όπερες του «Ερωφίλη» και «Ερωτόκριτος» τις οποίες επεξεργαζόταν μέχρι το τέλος σχεδόν της ζωής του, αν και είχαν γραφτεί και παρουσιαστεί, πολλά χρόνια πριν.
Τον Απρίλιο 1997 παρουσίασε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το τρίπρακτο λυρικό έργο του «Όπερα των σκιών» (εμπνευσμένο από το θέατρο σκιών) σε λιμπρέτο του Νάσου Θεοφίλου.
Ο Νίκος Μαμαγκάκης απεβίωσε από καρκίνο στις 24 Ιουλίου 2013.
Νίκος Μαμαγκάκης: Έργα
Αναρχία για κρουστά και ορχήστρα, Σενάριο για δύο, Παραστάσεις για φλάουτο, Μουσική για τέσσερεις πρωταγωνιστές, Κασσάνδρα, Ερωτόκριτος, μουσική για τον Πλούτο του Αριστοφάνη, Τριττύς, Τετρακτύς, Εγκώμιο στο Ν. Σκαλκώτα και πρόσφατα, η σύγχρονη όπερα Οδύσσεια (βασισμένη στο ομώνυμο έπος του Νίκου Καζαντζάκη.
